Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONCORDO

Gramatyka
  • Formyconcordo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I. trans.
    • A. homines: pogodzić
    • B.
      • 1. uzgodnić, ułożyć
      • 2. + causam, discordiamjednać, ugodzić, załagodzić, rozsądzić, ułożyć (zwł. o sądzie polubownym)
      • 3. + concordiam zawrzeć ugodę
      • 4.
        • a. + litteras dać, przyznać
        • b. uzgodnić odpisy z oryginałem
  • II. intrans.
    • 1. de rebus: być zgodnym, zgadzać się
    • 2.
      • a. zgadzać się
      • b. iur. praec. iur. t. t. jednać się, godzić się, pogodzić, ułożyć z kimś wedle postanowień sądu polubownego
        • α. + terminus ad concordandum,
        • β. + pars concordans jednacze, sędziowie polubowni
      • a. abs.
      • b.
      • c.
      • d.
      • e.
      • f.
      • g.
      • h.
      • i.
      • j.
      • k.
      • l.
      • m.
      • n.

Pełne hasło

CONCORDO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ. (-or),
  • A.
  • N.
[dep. modo usurpatur
TPaw VII p. 385 (a. 1424) : debet ... pro causis ... eos concordari (nisi leg. concordare, ut infra si autem eos non concordarent eqs. ).
gerund. concordendum:
ArPrawn X p. 61 (a. 1398) : terminus ... ad concordendum (cf. ib. p. 62 et 64),
frequenter occurrunt formae perf. contractae concordarunt: KodKKr I p. 293 (a. 1362) et saepius, concordasse: KsgŁawKr p. 112 (a. 1374) et saepius.]
I. trans.
A. homines: pogodzić; concordes reddere.
Praec.
iur. (de arbitris) jednać, godzić, roz sądzać polubownie spierające się strony; litigantes ad concordiam adducere
KodPol I p. 197 (a. 1348) : nos arbiter … dictas partes ... c-uimus.
StPPP VIII p. 27 (a. 1381) : c-uimus Jacussium et Preczslaum sub vadio LX marcarum, quod non habuit pro riwlo inpedire.
Ita saepissime.
N. glossas Pol.
KsgGrWp I p. 202 (a. 1394) : Nicolaus eosdem debet c-re videlicet «rosprauicz» sic, quod si ... non poterit c-re pro predicto «vyast», extunc iterum debent reverti ad judicium regale.
KsgPozn p. 329 (a. 1404) : sunt c-ti wlgariter «yetnani».
Syn.
componere ( AKap Sąd 11 p. 7, a. 1412).
Constr.
a. abs. b. sq. cum. c. sq. pro et saepius. d. sq. sub
B. res
1. uzgodnić, ułożyć; concordes facere, componere, v. gr. articulos ( Dogiel I p. II, a. 1460) , cantum organo ( MARTIN. OP. Chr. p. 280 ) , constitutionem ( CorpJP III p. 389, a. 1519) , statuta contraria ( ib. p. 391 ).
2. causam, discordiam sim: jednać, ugodzić, załagodzić, rozsądzić, ułożyć (zwł. o sądzie polubownym); sedare, componere, ad concordiam adducere, decernere (praec. de arbitris)
*KodWp I p. 370 (a. 1266) : discordia ... amoto iuris strepitu c-ta fuerit et sedata.
*PommUrk III p. 266 (a. 1296) : dissensionem, que vertebatur inter nos ... et strennuos milites ... nunc amicabiliter sub hac forma c-amus.
KodWp II p. 474 (a. 1335) : omnia negotia sive causas inter eosdem ... versas ... c-re, decidere vel determinare (ita saepius ).
Item
ArPrawn X p. 232 (a. 1408) : debitum. AKapSąd III p. 369 (a. 1472) : differentiam [(cf.] ib. II p. 648, a. 1483 : differentias taxe). DŁUG. LibBen I p. 48 : ordinationem. Id. Hist. IV p. 569 : difficultates. Ib. p. 616 : condiciones. StPPP III p. 3 (a. 1532) : consuetudines diversas.
Item impers.
concordatum est: KsgRachKr p. 36 (a. 1316) ; Lites II p. 57 (a. 1412) ; AKapSąd III p. 191 (a. 1517) ;et saepius.
N.
bona i. e. litem de bonis
StPPP XI p. 265 (a. 1477) : petiverunt bonos homines (i. e. arbitros ) ad c-ndum bona ipsorum.
3. concordiam zawrzeć ugodę; i. q. inire
*PommUrk III p. 25 (a. 1287) : cum ... awnculo nostro ... veram concordiam ... super singulis controuersiis in hunc modum c-uimus.
StPPP VIII p. 550 (a. 1398) : concordiam inter se hincinde perpetuam pro hereditate ... c-arunt et fecerunt.
Constr. ad
A-B 3:
a. abs.
b. sq. dat.
c. sq. cum.
d. sq. inter:
StPPP VIII p. 658 (a. 1399) : quidquid isti quatuor arbitri inter ipsos c-uerint, dixerint et ordinauerint.
e. sq. pro sq.
f. sq. super
4. singularia
a. litteras dać, przyznać; dare, tribuere
PommUrk VI p. 422 (a. 1309) : ne ... donatio nostra ... possit ... in irritum revocari ... civitati praesentes c-vimus litteras, sigil lorum nostrorum munimine confirmatas.
b. uzgodnić odpisy z oryginałem; exemplaria descripta cum autographo conferre atque ad eiusdem verba emendare
ArPrawn I p. 255 (saec. XV medio) : defectus ... conscribendos et post bene correctos et c-tos [etc. (cf. contextum]).
Cf. infra II 1.
II. intrans.
1. de rebus: być zgodnym, zgadzać się; congruere, convenire, consonare.
N. mediopass.
GŁOG. Alex. II fol. G 4a: secundum hoc possunt c-ri positiones.
Impers.
ArPrawn VI p. 115 (a. 1554) : de aliquibus poenis non c-at cum hoc statuto (cf. Th. IV 88,19 ).
Praec.
o kolacjonowanych dokumentach; de litteris, quae cum exemplaribus descriptis conferuntur.
N. refl.
AGZ XIX p. 165 (a. 1475) : cittacio cum copia non c-vit se (
e Pol. zgadzać się).
Constr.
a. abs.
b. sq. dat.
c. sq. cum.
d. sq. de:
DŁUG. Hist. I p. 109 : annales et literae de caecitate huius Myeszkonis c-ant.
e. sq. adv. et locut. adverbialibus de verbo ad verbum ( CodEp III p. 344, a. 1488) , in toto ( AKapSąd III p. 175, a. 1513) , recte ( KodMp III p. 57, a. 1345) .
2. de hominibus
a. zgadzać się; assentiri, adesse.
N. fere i. q. favere
Tom. XII p. 283 (a. 1530) : Deum precamur, ut nostris optatis clementer c-et.
b. praec. iur. t. t. jednać się, godzić się, pogodzić, ułożyć z kimś wedle postanowień sądu polubownego; cum aliquo de aliqua re pacisci, ab arbitris componi (ad rem cf. P. Dąbkowski, Prawo prywatne polskie II p. 438-446)
KodMp I p. 151 (a. 1296) : partes per se simpliciter et pure veritate cognita ... c-arunt; quam concordiam ... arbitris ... voce viua ... retulerunt.
Ib. II p. 205 (a. 1300) : cum magistro Martino ... super questione, que inter nos et ipsum ... versabatur ... c-uimus sub hac forma, quod etc.
Ita saepissime.
N. eodem sensu mediopass.
concordari et refl. se concordare (e Pol. jednać się)
KsgŁawKr p. 22 (a. 1367) : Petrus ... cum ... Margaretha ... sunt taliter ordinati et c-ti, quod eqs.
StPPP VIII p. 198 (a. 1386) : Benko ... penam VI marcarum, quia se sine voluntate iudicii c-uit.
Ita saepissime.
Item
se concordari :
TPaw IV p. 85 (a. 1400) : Kasirod in duabus septimanis debet se c-ri.
N. glossam Pol.
AGZ XII p. 26 (a. 1437) : utraque partium debet utifrui de silva ... ad c-ndum alias «do rosprawi».
Iuncturae adverbiales selectae
amicabiliter ( APozn I p. 278, a. 1458 et saepius), amice et in toto ( Ztschr. XXVII p. 328, a. 1354) , benevole ( KsgŁawKr p. 112, a. 1374) , invicem ( APozn I p. 267, a. 1457 et saepius; item in invicem: CracArt IV p. 108, a. 1439) , in totum ( StPPP VI II p. 569, a. 1398) , irrevocabiliter ( KsgŁawKr p. 68, a. 1371), mutuo ( ib. p. 112, a. 1374 , et saepius), perpetualiter ( ArPrawn VIII p. 88, a. 1404).
N. locut.
α. terminus ad concordandum, v. gr.
StPPP VIII p. 3 (a. 1376) : Nicolaus ... cum Nicone ... terminum habet ad c-ndum.
Ita passim.
β. pars concordans jednacze, sędziowie polubowni; i. q. concordantes (cf. s. v. ), arbitri
AGZ XII p. 330 (a. 1469) : quam divisionem debent tenere ... sub vadio duorum milium marcarum et hoc parti ... tenenti mille et parti c-nti mille marcas pars non tenens debet succumbere.
Constr.
a. abs. et passim.
b. sq. abl.
Ztschr. IV p. 120 (a. 1460) : c-verunt tali condicione, quod eqs.
c. sq. cum aliquo.
d. sq. de aliqua re :
Ztschr. XXVII p. 328 (a. 1354) : de predicto delicto seu de omni culpa ... nobiscum amice et in toto c-vit.
Ita saepius.
e. sq. ex :
TPaw IV p. 85 (a. 1400) : si autem non c-bunt ex utraque parte.
f. sq. in c. acc.
StPPP VI p. 313 (a. 1527) : nec poterint in unam sententiam ... c-re.
Ita saepius.
g. sq. in c. abl.
KodKKr I p. 293 (a. 1362) : in termino ... peremptorio ... partes ... c-runt.
CodEp I 1, p. 56 (a. 1423) : cum aliis collegis ... in expositione legationum ... c-vit neque in aliquo fuit discors.
h. sq. inter.
i. sq. pro :
StPPP VIII p. 171 (a. 1386) : terminum ... ad c-ndum pro IV kmethonibus et curia.
Ita passim.
j. sq. propter:
KodWp III p. 440 (a. 1375) : abbas ... et Ianko ... c-verunt propter terminos seu limites ... pro quibus se prius citaverant.
k. sq. sub aliqua re
l. sq. super aliqua re sq. et passim.
m. sq. quod :
KsgŁawKr p. 140 (a. 1376) : fratres c-verunt, quod ... Johannes eandem tutelam suo fratri resignavit.
n. sq. enuntiato interrogativo
KodPol I p. 330 (a. 1449) : c-amus cum nostris kmetonibus ... pro omnibus laboribus ... quid debent soluere et laborare.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)