- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
- K.
I.
propr.
abstr.
A.
1.
podniesienie, uniesienie w górę; actus vel effectus sursum levandi (rerum
concr. vel partium corporis, v.
gr. manuum, oculorum).
Syn.
erectio (
GŁOG. Alex. I fol. K IIa).
Praec.
α.
Corporis (et Sanguinis) Christi, divinissimi Sacramenti, divinae Hostiae
et
abs.
: podniesienie przeistoczonych postaci eucharystycznych w czasie mszy św.
; actus species eucharisticas in missa elevandi, ut fidelibus ostendantur
KodWp I p. 511 (a. 1285) : ante e-em campana pulsetur.
StSyn I p. 49 (a. 1436—46): studeant ...celebrantes in e-e divine Hostie huiusmodi moderamine duci.Ita passim saec. XV—XVI. Cf. ELEVO I 1 c.
Additur
missae (
ArHist V
p. 403,
a. 1508
;
BiblMuz XI
p. 301, a. 1529).
β.
ossium sanctorum
umieszczenie relikwii nowego świętego na ołtarzu; collocatio reliquiarum novi sancti in altari
ChrMP p. 573 : hujus autem publicationi canonisationis et sacrorum ossium s. Stanislai e-i interfuerunt venerabiles patres.
DŁUG. Hist. II p. 346 : ad huiusmodi solennitatem e-is ossium sanctorum s. Stanislai explendam plures Polonicae Ecclesiae sedium antistites convenerunt.Cf. ELEVO II A 1
3.
wzniesienie, budowa, usypanie (tamy); aedificatio, structura (praec. aggeris)
KodKKr I p. 171 (a. 1325) : molendinum ... cum omni vtilitate et prouentu, reformatione ... et e-e qualicumque obstaculi.
KodPol II p. 523 (a. 1461) : differentia ... super e-e aggeris pro molendino.
MPH V p. 983 (saec. XVI in.in) : per e-em aggeris magna pars pratorum inundata est.
Item
molendini
ib.VI p. 452 (a. 1505) : pro... submersione molendini per e-em molendini in Barlog.Cf. ELEVO I 2 .Occ. podwyższenie; altitudinis adiectio
StPPP XII p. 460 (a. 1516) : aggeres ... indigent reparatione et e-e.
B.
concr.
1.
wzniesienie,wyniosłość,występ;
locus editus, altitudo, crepido
PommUrk VI p. 29 (a. 1321) : strata ... ducit ... per medium paludis usque ad e-em vulgariter dictam «horst» (Germ. ).
ArPrawn VI p. 63 (a. 1528) : domini attendentes difformitatem ex e-e lapidis sepulturae ... decreverunt lapidem ... ad altaris latus ponere.
N.
fluminis, aquarum
spiętrzenie wód
UrkBBr p. 348 (a. 1351) : fuit depicta ... quedam fluminis e-o, in qua ymago s. Iohannis ... imaginem Christi baptizare designatur.
PP II p. 112 (a. 1450) : piscinam cum ... molendino ... cum aquis et earum (ed. eorum) e-bus predictique molendini censibus, redditibus, fructibus ... resignaverunt.Cf. ELEVO I 2.
2.
in situ
et
abs.
:
wysokie położenie,wysokość (ciał niebieskich);
altitudo (corporum caelestium)
MARTIN. OP. Serm. p. 351 nlb. : luna habet in situ e-em.
NIC. BŁ. Serm. III p. 117 : sol cum est in medio caeli ... in maxima e-e.Occ. poli szerokość geograficzna; coeli altitudo
MIECH. Chr. p. 3 : Polonia ... protensa ... a montibus Sarmaticis e-is poli 49 graduum.
Ib. p. 270 : oppidum Vilno e-is poli 57 graduum.
II.
transl.
A.
1.
mentis, animi
sim.
:skierowanie umysłu ku rzeczom wzniosłym, uniesienie (zwł. w modlitwie); animus erectus (praec. ad Deum)
DŁUG. Op. p. 219 : Cunegundistotam noctem cum magna animi in Deum e-e ... transegit.
Ib. p. 257 : spiritus ... e-em ac ascensum mentis iucundum in divini degustationem dulcoris ... applicabat.
STOB. Parv. fol. Η VIIb : bonum arduum ... causat ... e-em animi ad ipsum consequendum.Occ. in malam partem suspicionis et invidiae: poryw (podejrzliwości i zawiści); commotio,motus
DŁUG. Hist. II p. 204 : Cunradus dux ... Cristinum palatinum ... dum aequare non potuit, per e-em suspicionis et invidiae ... necavit.
2.
wywyższenie, uświetnienie;
illustratio, amplificatio, honor
ZABOR. Tract. p. 44 : cupidi et elationes et mundi e-es ambientes.
Tom. IV p. 69 : omnia, que pertinent ad quietam conservationem et e-em bonorum regalium.Cf. Th. V 2,359,47 sqq.
3.
gram. et mus. : podniesienie głosu w wymawianiu lub śpiewie; vox elevata pronuntiantis vel cantantis (Gr. άρσις )saec.
XVI.
B.
singularia
1.
zawieszenie,przerwanie; intermissio
TPaw VII p. 406 (a. 1424) : dominus Cruschuiciensis stetit termino vsque ad e-em judicy et judicium pro eo dedit sibi ad dominum judicem.
2.
pecuniarum
podjęcie, pobranie (pieniędzy); exactio
AGZ XIV p. 151 (a. 1444) : molendinum tenebunt ... usque ad plenariam pecuniarum e-em.Ad rem cf. Dąbkowski, Prawo prywatne II p. 291.]