General
Full Entry
More

DEPOSCO

Grammar
  • Formsdeposco
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ere, -poposci
Meaning Outline
  • I. abstr.+ iustitia, iure sententia scabinali communi bono necessitate meritis officii cura dereprehensione exposcere,exigere, postulare. ad puniendum vel ad supplicium publice exposcere.
    • 2. precari, exorare.
  • II. + Th. cupere, petere optare

Pełne hasło

DEPOSCO, -ere, -poposci
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
  • N.
[part. fut. act. deposciturus:
DŁUG. Hist. V p. 439 : capitaneum ... restitutionem ... castri deposciturum.
3. sg. ind. impf. act. depoposcebat:
ArPrawn I p. 249 (saec. XV) : dignitas ut depoposcebat.
3. sg. con. perf. act. deposcerit:
CodVit p. 592 (a. 1423) : ecclesia pastorem ... providentia inbutum deposcerit.]
I. żądać, domagać się, wymagać; exposcere,exigere, postulare. Multo saepius quam de hominibus dicitur de abstr. , v. gr. iustitia, iure sim. ( KsgŁawKr p. 153, a. 1391 et saepius), sententia scabinali ( ib. p. 181, a. 1392) , communi bono ( DŁUG. LibBen I p. 296 ) , necessitate ( StPPP VIII p. 128, a. 1486 ; CodEp I 2, p. 235, a. 1466) , meritis ( ArPrawn I p. 198, saec. XV ; AKapSąd I p. 126, a. 1479) , officii cura ( *CodEp III p. 61, a. 1452), quin etiam dereprehensione :
DŁUG. Op. p. 28 : quoniam primam sedem apud Polonicam ecclesiam sortitus foret, principalius quoque illum reprehensio ... videatur d-re.
Occ. żądać ukarania, skazania kogoś; ad puniendum vel ad supplicium publice exposcere.
N. locut.
sorte wyznaczyć przez losowanie; sortiri
DŁUG. Hist. II p. 380 : barbari unum sorte d-rent flammis cremandum.
2. usilnie prosić; precari, exorare.
Additur
supplicem ( CodEp III p. 596, saec. XV med.).
Constr. ad
1—2: a. abs. b. sq. acc. gerundivi. c. sq. supino
DŁUG. Op. p. 392 : ecclesia Cracoviensis hunc potius pro suo regimine postulatum d-ret, quam aliquem de suis legeret.
d. sq. acc. c. inf. e. sq. enunt. fin.
ArHist XII p. 378 (saec. XIV med.med) : vestram paternitatem perattente duxi d-ndam, quatinus etc.
II. pragnąć czegoś, zabiegać o coś; cupere, petere
AGZ V p. 95 (a. 1439) : diem iudicii extremi ... operibus pyetatis d-ntes prevenire.
Cf. Th. V 1, 590, 56 sqq. Occ. życzyć; optare
PAUL. CR. p. 140, v. 59 : qui tibi multas nivea salutes mente d-it ... et precatur.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)