Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DIVISIM

Gramatyka
  • Formydivisim
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana
  • Część mowyprzysłówek
Znaczenia
  • I.
    • 1. phil.oddzielnie, osobno, z osobna
    • 2. częściowo, częściami
      • a. w dwu oddziałach
      • b. w rozsypce
  • II. phil.
    • 1. w sposób szczegółowy, jednostkowy
    • 2. w sposób częściowy, w odniesieniu do części (zdania łącznego)

Pełne hasło

DIVISIM adv.
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
I.
1. oddzielnie, osobno, z osobna; separatim, seorsum, singillatim KodWp II
p. 179 (a. 1299) : sicut ... feudatarii ... regni Boemie omnes comuniter vel d-m singulariter singulis servire et facere tenentur.
Lites I
p. 160 (a. 1339) : super ... articulis sibi lectis singulariter et d-m interrogatus.
Syn. distincte (
Lites I
p. 161, a. 1339) , secrete (
ArHist V
p. 186, a. fere 1430) , seorsum (
KodKrak
p. 592, a. 1460 ;
AKapSąd II p. 857,
a. 1529) , singulariter
(cf. et 33). Opp. communiter
(cf. , KodPol I p. 271, a. 1399
et saepius), coniunctim (
ArPrawn I p. 15, a. fere 1400
et saepius), generaliter (
Śwink. p. 160,
a. 1445) , (in)simul (
*Lites II
p. 43, a. 1412 ;
CorpJP II
I p. 456, a. 1519) , in solidum (
DŁUG. LibBen I p. 556). Occ. in textibus phil. BYSTRZ. AnalPost
fol. a VI Ib : praemissae conclusionis possunt cognosci ... seorsum et d-m inquantum sunt quedam enunciationes.
Id. AnalPr fol. o IIIb : si due passiones conueniunt eidem subiecto simul et semel, ad cognoscendum signum earum videndum est ad subiecta, in quibus sunt d-m.
Iuncturae abundantes
specialiter divisim ( DokMp I
p. 108, a. 1357) , divisim per unum (
MazZHerb p. 186, a. 1505)
vel per se (
StPPP II p. 131, a. 1402).
N. iur.
każdy pod własną odpowiedzialnością; quisque suo periculo StPPP VIII
p. 395 (a. 1397) : qualibet septimana a marca pro usura tenebuntur soluere per grossum coniuncta manu, non d-m.
Ib.
II p. 739 (a. 1469) : quem ... censum ... successores ... coniunctim et d-m (ed. divisione) ... obligauerunt se ... dare.
2. częściowo, częściami; per partes, particulatim KodWp I
p. 415 (a. 1278) : habeat arbitrium prenominatam ... hereditatem integre et d-m cum omni libertate ... donare, vendere seu commutare.
KsgŁawKr
p. 65 (a. 1371) : 1 1/2 marcam ... ad quelibet IIIor tempora d-m ... censuare ... donec ... dicte X marce exolventur.
Ib. p. 95 (a. 1373) : non licebit ... Johanni d-m unam marcam vel plures abemere, sed totam pecuniam simul solvere.
Ita passim saec. XIV—XVI. Praec. pecuniam solvere, recipere
sim. (ut supra). Iuxta ponitur in duabus ratis (
CorpJP I p. 321, a. 1575). Opp. (summatim et) integre
(cf. , AGZ III
p. 224, a. 1461) , ex integro (
ArPrawn VIII
p. 80, a. 1398) , ex toto (
TPaw IV
p. 484, a. 1392) , simul
(cf. ). Occ. de exercitu
a. w dwu oddziałach; duabus partibus SSrSil
II p. 489 (saec. XIV in.in) : Henricus ... dux ... et ...Otto ... marchio ... ante civitatem Pragensem ... cum ... exercitibus d-m se ponentes.
DŁUG. Hist. III
p. 216 : Bohemicum exercitum d-m ad vastandum Poloniam procedere,
b. w rozsypce; sparsim ChrOl
p. 329 : cum Cruciferi... inordinate ac d-m incederent, rex Polonie congregato exercitu suo terga eorum sequebatur.
II. phil. t. t.
1. w sposób szczegółowy, jednostkowy; singillatim MatFil
II p. 38 (saec. XV) : definitio est oratio explicans quid est esse rei ... uno modo in speciali sive singillatim sive d-m, alio modo in communi.
WROCŁ. Dial.
fol. B IIb : terminus singularis ... est terminus cui ex suo modo significandi repugnat significare plura essentialiter distincta d-m et vniuoce, vt est quodlibet nomen proprium.
Ib. fol. M Ib : cum relatiuum reciprocum refert terminum communem vniuersaliter sumptum, supponit pro quolibet supposito sui antecedentis singillatim et d-m et non coniunctim, vt: omnis homo videt se.
2. w sposób częściowy, w odniesieniu do części (zdania łącznego); quantum ad partem (enuntiati) spectat GŁOG. ExLog
fol. 86a : plura ponuntur a parte subiecti, ad que predicatum potest comparari coniunctim vel d-m, hoc est quando predicatum potest referri ad totum subiectum vel ad partem subiecti.
WROCŁ. Dial.
fol. M VIIIb : arguendo a tota copulatiua ad vtramque eius partem principalem est bona consequentia tam d-m quam coniunctim; exemplum primi: homo est animal et Deus est, igitur Deus est; exemplum secundi: homo est animal et Deus est, ergo homo est animal et Deus est.
Id. EpitConcl fol. h 4a : consimiles propositiones possunt intelligi vel coniunctim, id est in sensu composito vel d-m, id est in sensu diuiso, unde ista propositio ‘Deus potest scire, quod non scit vel non sciuit’, si accipiatur ... d-m, vera est, quia significat quod in Dei potestate est scire et non scire.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)