Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DIVISIBILIS

Gramatyka
  • Formydivisibilis, divisibile
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -e -is
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. concr. podzielny, podległy podziałowi
    • 2. iur.
      • a. + non divisibilis żyjący we wspólnocie majątkowej (z innymi członkami rodziny)
      • b. + manu divisibili z osobna, oddzielnie
  • II. sensu act. służący podziałowi, dotyczący podziału

Pełne hasło

DIVISIBILIS, -e
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • N.
I. sensu pass.
1. podzielny, podległy podziałowi; qui dividi potest , de rebus concr. , v. gr. crux argentea (in quattuor partes: MPH V p. 937, saec. XV ex.ex) , sors (i. pars praedii StPPP IX p. 65, a. 1467) .
Praec. tamen de abstr. phil. t. t., v. gr.
continuum (discretum: BYSTRZ. Log. fol. o IVb et passim), magnitudo ( ExPhys fol. 1 VIb) , tempus ( BYSTRZ. Log. fol. z IVa). Occ. abs.
loco
subst. divisibile,, -is n. to co podzielne; quod dividi potest
STOB. Parv. fol. C VIIIa : in omni continuo sunt aliqua d-ia, que sunt partes illius continui et aliqua indiuisibilia, que non sunt partes illius.
GŁOG. Hisp. fol. 9b : d-e opponitur indiuisibili priuative.
Distinguitur
mathematice (opp. physice: WROCŁ. Epit. fol. 1 IIIb) , actu (opp. potentia ib. fol. d IIa ; ;item in potentia divisionis: BYSTRZ. ParvLog fol. Q IIb) , realiter ( id. in MatFil IV p. 97 ).
Constr.
a. sq. in c. acc. , cf. et
BYSTRZ. Log. fol. o IVb : discretum est d-e in vnitates indiuisibiles et continuum est d-e in vnitates d-es.
Ita saepius. Cf. Th. V 1,1626, 73. b . sq. per :
BYSTRZ. ParvLog fol. Q Ib : tempus... mensurat motum sub modo d-i per prius et posterius.
Cf. Th. V 1 1626, 66. c. sq. locut. adv., v. gr. in infinitum ( BYSTRZ. ParvLog fol. Q IIb et passim)per accidens ( GŁOG. Anim. fol. l IIb) .
2. iur.
a. de homine non divisibilis żyjący we wspólnocie majątkowej (z innymi członkami rodziny); cui res familiaris communis est cum ceteris propinquis
AGZ XIII p. 357 (a. 1460) : Allexandro et Johanni et Raphaeli et Petro fratribus non d-bus (ed. divisilibus) heredibus.
b. locut. manu divisibili z osobna, oddzielnie; separatim, divise
KsgMaz III p. 39 (a. 1434) : Otha ... et Jacussius ... manu d-i septem sexagenas monete communis, quilibet suam medietatem, ad diem Pasche proximum fideiusserunt soluturas (sic ).
II. sensu act. służący podziałowi, dotyczący podziału; qui ad divisionem spectat
VITELO Persp. p. 128 : est enim lumen supremarum formarum corporalium diffusio per naturam corporalis formae materiis ... se applicans et secum delatas formas ... per modum d-em caducis corporibus imprimens suique cum illis incorporatione nouas semper formas ... indiuiduas producens.
Cf. Th. V 1, 1626, 77 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)