Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONVERSATIO-2

Gramatyka
  • Formyconversatio, conversacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I.
    • 1. wspólny pobyt, współżycie, stosunki
      • b.
      • c.
    • 2. rozmowa
  • II.
    • 1. obyczaje, zwyczaje, sposób postępowania
    • 2. + mundana, terrena, mortalis życie ziemskie

Pełne hasło

2. CONVERSATIO s. CONVERSACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • Ha.
  • N.
I.
1. wspólny pobyt, współżycie, stosunki; contubernium, convictus, commercium.
Syn.
communio, participatio ( CodEp II p. 54, a. 1412) , coetus ( DŁUG. Hist. I p. 88 ).
Additur
mutua ( ArHist V p. 163, a. 1476) , familiaris ( AKapSąd III p. 235, a. 1480). Constr. a. sq. gen. subi. vel obi. N. in imagine peccati:
NIC. BL. Serm. I p. 11 : vestimenta in via ad aduentum Christi sternere ... est antiquam c-em peccati deponere.
b. sq. cum :
AKapSąd III p. 235 (a. 1480) : an haberent c-em familiarem cum aliquo sacerdotum de aliena parochia.
CorpJP II I p. 113 (a. 1510) : ipsum homicidam apud se servando, vel secum c-em habendo.
c. sq. in c. abl.
AGZ VI p. 55 (a. 1460) : concives ... qui c-em ... in dicta civitate habuerant.
N. locut.
conversationem (cum aliquo) habere cf. Simili sensu facere ( ArPrawn V p. 474, saec. XV) .
Opp.
deponere cf. sq. , alicui subtrahere ( DŁUG. Op. p. 58 ), item a conversatione abhorrere ( CALLIM. Greg. p. 204 ).
2. rozmowa; colloquium
CodVit p. 831 (a. 1429) : eos nuntios prohibere, ne regnum ... intrarent, nec cum ipsis qualescumque habere c-es.
*Ib. p. 1062 (a. 1431) : cum eisdem hereticis c-em habuissent, animo hereticos reducendi.
AKapSąd III p. 235 (a. 1480) : an cum aliquo sacerdote parochiali ... habeat c-em de Sacramento Eukaristie.
Ib. p. 284 (a. 1503) : sessiones et c-es cum ... interdictis habere solent, dicentes ad eos hec verba.
Cf. CONVERSATIVE.
II.
1. obyczaje, zwyczaje, sposób postępowania; mores, vivendi ratio.
Additur
morum ( DŁUG. Hist. V p. 124 ).
Syn.
condicio ( AKapSąd III p. 114, a. 1507) , conservatio ( ib.II p. 136, a. 1442) , mores ( ib.III p. 81, a. 1501) , vita ( Lites I p. 449, a. 1335 ; AKapSąd III p. 22, a. 1466 et saepius).
Dicitur
bona ( ArHist XII p. 332, a. 1411) , clara ( *KodKKr I p. 41, a. 1252) , debita ( DokPaul p. 50, a. 1387) , exemplaris ( DŁUG. Op. p. 483 ) , honesta ( *KodKKr I p. 41, a. 1252 ; DokMp I p. 29, a. 1318 et saepius; simili sensu honestatis: APozn II p. 307, a. 1495) , irreprehensibilis ( StSyn III p. 2, a. 1320) , laudabilis (ArHist XII p. 323, a. 1348 et saepius), munda ( DŁUG. Op. p. 15 ) , nobilis ( AKap Sąd 111 p. 219, a. 1422) , pia ( KodWp II p. 115, a. 1296) , probata ( StPPP XI p. 629, a. 1554) , religiosa (sc. monachorum KodPol I p. 45, a. 1242 et saepius), sancta ( KodMp I p. 84, a. 1264 ; DŁUG. Hist. I p. 204 ) , virtuosa ( FormJ p. 43 ).
Opp.
abomina bilis ( KodWp I p. 371, a. 1267) , inhonesta ( StPPP VII p. 494, a. 1438) , prava ( AKap p. 5, a. 1525) , scandalosa ( ib. ), vilis ( KodWp I p. 371, a. 1267).
N.
constr. sq. ad: DŁUG. Op. j p. 202 : Cunegundis liberiorem c-em ad singula nacta, in ... religionis opera se totam effudit.
N. locut.
littera (-ae) (bonae) conversationis świadectwo moralności, pismo stwierdzające, te ktoś się dobrze prowadził; quibus alicuius boni mores commendantur
KsgKaz p. 452 (a. 1399) : Rosinstamp acquisivit ius civile ... et litteram c-is debet portare ... et promisit ... melius se regere.
ArHist V p. 384 (a. 1519) : nullum ... scolarem suscipiant, nisi plebani aut rectores schole ... litteras bone c-is sue testimoniales ... exhibeant.
Cf. CONSERVATIO I 2 b..
2. mundana, terrena, mortalis życie ziemskie; haec vita
GALL p. 412(= 37, 18 M.) : Bolezlavo ... rege de mundana c-e decedente aetas aurea in plumbeam est conversa.
DŁUG. in
CodEp I 2, p. 170 (a. 1456) : periculosa siquidem est ... nostra c-o terrena.
Id. Op. p. 8 : s. Stanislaus et in mortali c-e militans ... prodigiis coruscavit stupendis.
Simili sensu
in mundo :
RFil XXIV p. 70 (saec. XV) : sanctitatem c-is in mundo «bidlena».
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)