Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONSEQUENTIA

Gramatyka
  • Formyconsequentia, consequencia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I. następowanie, następstwo
  • II.
    • A. phil.
      • 1. logiczny stosunek następstwa oraz wypowiedź wyrażająca ten stosunek
        • α. + naturalis:
        • β. + materialis:
        • γ. + logicalis dialectica syllogistica
        • α.
        • β.
      • 2. następnik
    • B. gramm. stosunek następstwa czasowo-przyczynowego
  • ΠI.
    • 1. naśladowanie, przykład (wzór) do naśladowania
    • 2. posłuch
    • 3. osiągnięcie czegoś

Pełne hasło

CONSEQUENTIA s. CONSEQUENCIA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
I. następowanie, następstwo; actus alicui (rei) succedendi, consecutio (de ordine et de tempore).
II.
A. phil. t. t.
1. logiczny stosunek następstwa oraz wypowiedź wyrażająca ten stosunek; ratio, quae inter antecedens (cf. s. v. ) et consequens (cf. s. v. ) intercedit atque propositio, quae eiusmodi rationem exprimit
WROCŁ. CongLog fol. c lb : c-a capitur dupliciter: concretiue ... est oratio composita ex antecedente et consequente cum nota illationis illatiue tenta; abstractiue ... est habitudo consequentis ad antecedens.
Ib. c-a ... communiter ... se extendit et ad bonam et ad malam c-am et ... est oratio continens propositiones et denotans sequelam vnius earum ad alteram (cf. BYSTRZ. ParvLog fol. S IVa).
Cf. Th. IV 402, 74 sq.
Dicitur
bona (opp. mala)
WROCŁ. CongLog fol. c 2a : c-a est ... bona ... in qua oppositum consequentis repugnat antecedentem ... mala est, in qua oppositum consequentis non repugnat antecedentem (cf. GŁOG. Hisp. fol. 133b).
Ita saepius.
Item
consequentiae bonitas ( BYSTRZ. AnalPr fol. m la).
N. constr.
BYSTRZ. AnalPr fol. a 5a : a singulari ad indefinita est bona c-a.
Id. ParvLog fol. R IIa : ab exclusiua affirmatiua ad vniuersalem affirma tiuam de terminis transpositis est bona c-a.
Ita saepius.
Opp.
mala, cf. , inconstans ( id. AnalPr fol. K 3b ).
Distinguitur
α. naturalis:
BYSTRZ. ParvLog fol. 2 IVb : naturalis consequentia est illa, cuius consequens includitur in antecedente (cf. WROCŁ. EpitConcl fol. C IVa; opp. accidentalis: BYSTRZ. ParvLog fol. S IVb)
.
Simili sensu
essentialis ( id. AnalPr fol. k 3b ), subsistendi ( GŁOG. Hisp. fol. 141a ) , manifesta ( STOB. Intr. fol. b 2a) , evidens ( BYSTRZ. AnalPr fol. i 8a ), necessaria ( ib. fol. o 4a ; id. ParvLog fol. V IIIa ;), perfecta ( id. AnalPr fol. i 8a ; opp. imperfecta seu inevidens ib. ), simplex
id. ParvLog fol. S IVb : c-a simplex siue simpliciter est illa, cuius antecedens pro nullo tempore potest esse verum sine consequente (opp. ut nunc ib. c-a ut nunc est, que tenet pro determinato tempore et non pro omni tempore; cf. GŁOG. Hisp. fol. 135a).
Ib. fol. S IVb : est ... c-a simplex, que habet propositionem cathegoricam vnam pro antecedente et vnam pro consequente (cf. GŁOG. ExLog fol. I09b).
Opp.
composita
ib. c-a composita est, que constat ex duabus ypoteticis vel ex vna cathegorica et alia ypotetica.
β. materialis:
BYSTRZ. ParvLog fol. S IVb : consequentia materialis ... est, que solum tenet gratia habitudinis terminorum sicut c-e dijaletice.
Id. AnalPr fol. S 2b : c-a materialis est c-a necessaria, que non tenet in omnibus terminis simili forma arguendi retenta.
GŁOG. ExLog fol. 25b : arguendo ab inferiori ad superius est c-a materialis.
Opp.
formalis:
BYSTRZ. ParvLog fol. S IVb : consequentia formalis ... est illa, que tenet in omnibus terminis consimili forma arguendi retenta, sicut sunt c-e sillogistice.
Id. Log. fol. D lb : consequentia est bona et formalis, quia bene sequitur.
GŁOG. Hisp. fol. 133b : c-a formalis est, contra quam simili forma retenta non datur instantia.
Ita saepius.
γ. logicalis ( STOB. Parv. fol. B Va) , dialectica ( BYSTRZ. ParvLog fol. S IVb) , syllogistica
id. AnalPr fol. i 8a : c-a syllogistica ... est illa, in qua ponuntur due premisse in modo et figura disposite.
Ita saepius.
Opp.
non syllogistica
ib. fol. p lb : c-a non syllogistica est, qua proceditur a singularibus ad vniuersalem.
Ita ib. saepius.
Inde
argumentativa, enthymematica, exemplaris ( BYSTRZ. AnalPr fol. a 7b) , inductiva ( ib. fol. i 8a ), conversiva ( ib. ), ab aequipollentibus ( ib. ), e contrario ( BYSTRZ. Top. fol. s 8a).
N. locut.
α. consequentia tenet ( BYSTRZ. Log. fol. b Ia et saepius), opp. non valet ( id. AnalPr fol. m 1h et saepius).
β. consequentiae probatio ( STOB. Aret. fol. h 4a et saepius), resolutio ( BYSTRZ. AnalPr fol. h 3b et saepius ib. ).
2. następnik; consequens
MATTH. p. 6 : unde veniat, quod homines minus consentiunt Deum omnia bene fecisse, cum tam antecedens quam c-a (v. l. consequens) hoc probans sit tam evidens?
Ib. p. 7 : nos, qui nec de antecedente nec de c-a ambigimus, de conclusione tam saepe dubitamus.
Cf. CONSEQUENS II.
B. gramm. stosunek następstwa czasowo-przyczynowego; ratio consequendi respectu temporis vel causae
Gramm. p. 199 (saec. XV) : ablatiuos positos in designacione c-e poni absolute (cf. contextum ).
ΠI.
1. naśladowanie, przykład (wzór) do naśladowania; imitatio, exemplum ad imitandum propositum
KADŁUB. p. 108 : verum non hoc nobis ad c-am trahendum (ita haec verba cum recentioribus edd. legenda ), quia privilegia paucorum comunem legem non faciunt.
MHer XIII p. 49 (a. 1344) : ut ... successoribus ex hiis, que agimus, c-e promptitudinem et exempli relinquamus.
CorpJP III p. 542 (a. 1519) : nostram collationem ... in c-am seu exemplum in posterum trahi non posse.
Ita saepius.
Syn.
exemplum cf. et sequela ( ARect II p. 125, a. 1546) .
2. posłuch; assensus, obsequium
StPPP XI p. 240 (a. 1460) : qui ... interrogaverunt ... utrum ius bannitum registro facit c-am alias «dij folge» (Germ. ) et scabini responderunt, quod facimus «folge».
Cf. Słownik staropolski s. v. folga et CONSEQUELA (cf. Th. IV 404,4 sqq.)
3. osiągnięcie czegoś; actus aliquid assequendi
CodPom I p. 781 (a. 1248) : pro quorum bonorum aeternorum c-a nostri progenitores ... claustrum ... fundauerunt (cf. PommUrk II p. 502, a. 1283).
KodWp I p. 543 (a. 1287) : pro terrenis celestia et transitoriis contrahamus eterna, pro quorum c-a necesse est viris religiosis ... adesse (cf. PomUrk III p. 24).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)