Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONDESCENDO

Gramatyka
  • Formycondescendo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -di, -sum
Znaczenia
  • I. propr. propr. zejść, zstąpić, zajść (do kogoś), przyjść, przybyć
  • II. transl.
    • A.
      • 1. przyjść z pomocą
      • 2. ustępować komuś (w czymś), mieć wzgląd na coś, przychylać się do czegoś
      • 3. przystać na coś, zgodzić się, ugodzić, zgodnie postanowić
    • B. iur.
      • 1. odstąpić coś komuś, zwł. zrzec się prawa do czegoś
        • a.
        • b.
        • c.
        • d.
        • e.
        • a. dat.
        • b.
        • c.
      • 2. zrzec się czegoś, darować
      • 3. refl. połączyć się
  • III. refl. wywodzić się, pochodzić

Pełne hasło

CON-DESCENDO, -ere, -di, -sum
  • F.
  • Th. (rec.),[
  • NR
  • ST R
  • ON Y:878]
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
[3. sg. ind. perf. act. condescensit:
StPPP VIII p. 385 (a. 1397) : Kmyta ... hoc condescensit ... Jacussio.]
I. propr. zejść, zstąpić, zajść (do kogoś), przyjść, przybyć; descendere, degredi, venire, adire (aliquem)
GALL p. 397(=11,14 M.): dux et convivae ... ipsius ab agricola Pazt invitantur, neque rustico suo dux invitatus c-re dedignatur.
AKapSąd III p. 229 (a. 1429) : Stanislaus ... cum certis nobilibus personis in villam Boruczino c-ns.
Ib. II p. 390 (a. 1459) : diximus: c-amus ad dnum plebanum ... et sic nobis intrantibus ... invenimus ipsum ludentem.
KodKWil p. 395 (a. 1484) : kmethones ... ad omnes ... labores exire, venire et c-re tenebuntur.
Ita saepius.
N. de abstr.
NIC. POL. p. 58, v. 213 : virtus sublimis, que desuper influit imis, a firmamento c-ns elemento ... vnitur simul.
II. transl.
A.
1. przyjść z pomocą; subvenire, auxilio adesse
PommUrk II p. 157 (a. 1266) : humane infirmitatis incommodo benignius c-ns Diuina dignacio ... prestitit remedium etc.
VHedv p. 547 : mira compassionis teneritudine c-bat afflictis qualicunque molestia corporali.
ArHist XII p. 375 (saec. XIV) : debilitatibus vestris paterne c-ns et compaciens concedo vobis gracias infra scriptas.
Ita saepius.
2. ustępować komuś (w czymś), mieć wzgląd na coś, przychylać się do czegoś; concedere, indulgere, obsequi alicui. Dicitur praec. alicuius beneplacitis ( CodEp III p. 33, a. 1448) , desideriis ( SSrSil VIII p. 249, a. 1463) , devotioni ( KodWp V p. 229, a. 1414) , petitioni (-bus) (( CodSil(M) I p. 68, a. 1149 ; KodWp II p. 63, a. 1292 ;et saepius), petitis ( ModlWW p. 29 ; ARect I p. 502, a. 1513) ;, precibus ( Ztschr. LX p. 173, a. 1380 et saepius), votis ( KodMp I p. 81, a. 1263 et saepius).
Item de concr.
MPH VI p. 508 (saec. XV exeunte): qui maritus tanquam vasculo infirmiori uxori non c-ns, sed magis ... percussionibus invalescens.
N. fere i. q.
wybaczyć; veniam dare
DŁUG. Hist. IV p. 384 : qui pro tam nefario opere cruciatibus ... capitivitatis fuissent deputati, clementia tamen ... regis ipsis ... ignovit; ultio ... Divina plures eorum perstrinxit, eo quidem gravius, quo fuerit eis ... regia propitiatione facilius c-sum.
3. przystać na coś, zgodzić się, ugodzić, zgodnie postanowić; consentire de aliqua re, pacisci, assentiri alicui, concordiam inire cum aliquo
LhnUrk II p. 605 (a. 1456) : spondere debent ... quod omnes articulos, puncta ... custodiat, c-at et observabit.
Ib. I p. 40 (a. 1491) : ad quosdam articulos pacis, concordie et unionis devenerunt et c-erunt.
N. constr.
a. sq. acc. , cf. ( item ArHist VIII p. 329, a. 1499).
b. sq. ad, cf. sq. et saepius.
c. sq. in c. acc.
DŁUG. Hist. V. p. 281 : decernebant nec in aliquas pacis conditiones c-ndum.
d. sq. super c. acc. personae
ARect I p. 61 (a. 1473) : Nicolaus ... X marcas ... eidem soluendas per ... Stanislaum ... demonstrauit soluendas ... dne Thessnarowa ... et ipsa acquieuit et super eundem ... Stanislaum c-it.
N. glossam Pol.
RFil XXIII p. 298 (a. 1344) : c-re «pogodzycz».
B. iur. t. t.
1. odstąpić coś komuś, zwł. zrzec się prawa do czegoś; concedere aliquid alicui, praec. iuri suo renuntiare, iure cedere
StPPP VIII p. 140 (a. 1385) : Filcze (dat. ) ... Salka de Sparz sortem ... in Sparz ... in decem ... marcis obligauit ... et eandem pecuniam super festum Natiuitatis habet restituere, tunc Filka habet c-re.
AGZ XVI p. 427 (a. 1503) : fratres ... sculteciam suam ... vendiderunt pro quadraginta marc. et receperunt solucionem et iam c-erunt sub ramo viridi.
Indicatur quid?
a. sq. acc.
StPPP VIII p. 293 (a. 1388) : Ninoschek ... c-it sibi Iacussio mericam.
Ib. p. 315 (a. 1389) : Nicolaus ... debet ... Dzerskoni tabernam ... c-re.
Ita saepius.
N.
causam
ib. p. 404 (a. 1397) : Hanca ... citauerat ... Nicolaum ... pro causis hereditariis ... illam causam in perpetuum amittit et c-it.
b. sq. dat.
StPPP VIII p. 622 (a. 1398) : eidem parti aduocacie in personam Michaelis in totum c-it (cf. ib. p. 530, a. 1398).
APozn II p. 88 (a. 1479) : prefatus ... Seboltt ... sepefato Vlrico ... totali iuri, quod sibi in eisdem conpeciebat, c-it.
c. sq. gen. (nescio an e Pol. ustąpić czegoś)
StPPP VIII p. 630 (a. 1399) : tercie partis hereditatis ... Paschconi ... c-erunt (cf. KodKKr II p. 334, a. 1408).
StPPP II p. 421 (a. 1436) : nobilis Jagenka ... c-it juris sui in Krzistoporzicze, videlicet dotis et dotalicij.
d. sq. ab :
KsgŁawKr p. 201 (a. 1392) : Petrus ... a domo ... nepoti Mathie tamquam suo patrimonio legaliter c-it, nullum ius sibi vendicare volens ... in eadem.
KodWp V p. 366 (a. 1424) : medietatem hereditatis ... resignauit et ab ipsa in perpetuum c-it.
e. sq. de :
KodWp I p. 180 (a. 1238) : ego Paulus ... episcopus ... conventui ... de decima ... c-di.
KodMp II p. 72 (a. 1244) : de his omnibus mellificijs heredi ... prenominato cum ... sucessoribus c-imus.
Ita saepissime.Indicatur cui?
a. dat. , cf. et ita saepissime.
b. sq. ad (pass. fere i. q. przejść na kogoś; cadere in aliquem)
AAlex p. 395 (a. 1504) : utrum ... ille ducatus ... ad regem, an vero ad praetactos filios olim Conradi ducis debeat iuridice c-i.
c. sq. in c. acc.
StPPP VIII p. 426 (a. 1397) : partem ville ... in personam ... Andree ... debet c-re ... ac se eidem abrenun tiare (cf. ib. p. 622, a. 1398).
AKapSąd II p. 219 (a. 1460) : ipse dedit mihi pecunias pro domo et c-di in ipsum.
Glossae Pol.
AGZ XIII p. 305 (a. 1450) : Dobeslaus ... Nicolao ... c-it alias «stapil» omnia iura et sumam pecuniarum (cf. ib. XIII p. 521, a. 1466; ib. XVI p. 269, a. 1496).
StPPP XII p. 209 (a. 1510) : Nicolaus ei omnia c-it alias «odstąmpyl».
AGZ XII p. 260 (a. 1459) : Elena dicta bona c-it alias «spusczila» ... Ivasconi (cf. StPPP II p. 819, a. 1476).
Syn. et iuxta posita
admittere ( APozn II p. 65, a. 1477 et saepius), amittere ( StPPP VIII p. 404, a. 1397) , cedere ( DŁUG. LibBen I p. 48 ) , evacuare ( ZabDziej IV 1, p. 6, a. 1544) , introligationem dare ( StPPP II p. 415, a. 1436) , recedere ( KodMp IV p. 226, a. 1426) , resignare ( ib. p. 267, a. 1431 et saepius).
Opp.
tenere ( StPPP VIII p. 256, a. 1388) .
2. zrzec się czegoś, darować; remittere, condonare
StPPP VIII p. 357 (a. 1390) : dom. Imram ... Wirzchoslao ... de obligacione in Cothouicz c-it LX marc. gross. promittens ipsum intercedere ab omnium impedimento.
APozn III p. 8 (a. 1502) : procuratores hospitalis ... c-erunt et dimiserunt Mathie ... civi nostro de censu annuo super domo ipsius inscripto ad annum presentem duas mrc.
3. refl. połączyć się; se coniungere
AGZ XIII p. 294 (a. 1449) : Raphael et Zebryd ... se c-erunt alias «stopyly sye» bonis ipsorum hereditariis. Et ib. infra divisionem priorem cassant, sed de novo se prefatis partibus suis c-unt.
III. refl. wywodzić się, pochodzić; originem trahere, ducere
AAlex p. 82 (a. 1502) : habuit ... duos filios ... de quibus nos c-imus.
Dogiel I p. 195 (a. 1543) : pro ... haeredibus per lineam masculinam ab ipsis legitime c-ntibus.
N. part. praes.:
kolejny, następny? sequens, posterior?
KodWp II p. 604 (a. 1348) : quod in c-nte eorum hereditate in terra Pomeranie sita ... tres sacerdotes ... habere debeant (cf. contextum ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)