Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CLERICUS-2

Gramatyka
  • Formyclericus, claericus, klericus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I.
    • 1. duchowny, osoba duchowna (w Kościele katolickim)
      • a. gen.
      • b.
    • 2. niższy duchowny, kleryk
  • II.
    • 1. człowiek biegły w piśmie, wykształcony (z reguły należący lub pretendujący do stanu duchownego)
    • 2. notariusz, pisarz
    • 3. uczeń, żak

Pełne hasło

CLERICUS s. CLAERICUS s. KLERICUS, -i m.
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
I.
1. duchowny, osoba duchowna (w Kościele katolickim); cultui divino in Ecclesia catholica ad dictus.
N. vocis explicationem
GLcerv p. 499 : c-us dicitur a Graeca dictione κλήρος, quae Latine 'sors' interpretatur, quia in sortem Domini electi sunt (cf. MARTIN. OP. Marg. fol. 14b).
N. glossam Pol.
GLc p. 12 : c-us «pop, kapłan» (cf. GLlw p. 233).
Opp.
laicus ( KodWp I p. 46, saec. XIII et saepius), persona saecularis ( ArPrawn I p. 15, a. fere 1400).
Iuxta posita
sacerdos ( AKapSąd II p. 289, a. 1482) , presbyter ( KodMp I p. 321, a. 1437).
Additur
a. gen. altaris ( KodMp IV p. 321, a. 1437) , capellae ( *MPVat I p. 7, a. 1262) , dioecesis ( AKapSąd III p. 95, a. 1503 et passim).
b. prp. de Clanczany ( StPPP VIII p. 466, a. 1398) , de Szanszicz ( ib. p. 671, a. 1399) .
N. locut.
Simonis de eis, qui dignitates ecclesiasticas pecunia data assequebantur
StSyn IV p. CXLIX (a. 1420) : dant certas summas pecuniarum se c-os Simonis facientes.
Intelligitur tamen praec.
2. niższy duchowny, kleryk; inferioris ordinis ecclesiasticus
GALL p. 421 (= 51,8 M.): contigit ibidem c-um quendam pauperem et extraneum ... thezauri magnitudinem perspexisse.
KodKKr II p. 81 (a. 1381) : vnum c-um pro ... capella assignamus, qui debet eandem luminibus, vino et oblatis procurare, purgare, custodire, serare et aperire, in ipsa quoque pulsare et alia in dicta capella faciet, prout et c-i aliarum ecclesiarum.
LibBenP p. 256 (a. 1401) : unum hortum pro rectore et alium pro c-o sive ministro ecclesiae.
Cf. DŁUG. LibBen I p. 229 .
II.
1. człowiek biegły w piśmie, wykształcony (z reguły należący lub pretendujący do stanu duchownego); homo litteris eruditus (qui m. ae. semper fere ecclesiastici ordinis fuit aut futurus erat)
KodWp II p. 97 (a. 1297) : privilegia ... nostris (sc. Premislai ducis ) litteratis videlicet c-is et notariis, inter quos fuere ... dominus Stephanus archidiaconus Gnesnensis et magister Nycolaus medicus, mandavimus, ut diligenter examinarent.
RachJag p. 34 (a. 1389) : Ade c-o pauperi curie domine regine ... ad tunicam faciendam.
Cf.
GŁOG. Alex. I fol. 6b : c-us est homo litteratus caractere Dei insignitus, ad diuinum officium specialiter deputatus.
Praec.
2. notariusz, pisarz; scriba
KodPol I p. 37 (a. 1232) : testes hujus donacionis sunt ... G. c-us curie.
AKapSąd II p. 46 (a. 1419) : quidam Stanislaus assertus c-us dicti Mathie ... ipsis ... diffidavit.
Ita saepius, addito gen. , v. gr. Camerae Apostolicae ( MPVat II p. 49, a. 1349 et passim).
3. uczeń, żak; discipulus, studiosus
*SamlUB p. 229 (a. 1339) : magister eciam habebit auctoritatem grammaticalia queque legendi suis c-is.
APozn I p. 6 (a. 1434) : novo ospitali pauperum infirmorum c-orum ... penes scolam.
RFil XXIV p. 354 (a. 1446) : c-i «zakowstwo».
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)