- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- B.
- A.
- H.
- N.
[
N. etymologiam m. ae.
GŁOG. Alex. I
fol. 22b
:
'cleo' ... sexto significat 'inclinare' ... et tunc venit ab eo 'c-ns’ i. 'minister', quia c-es inclinant se coram domino suo.]
I.
1.
lennik,
wasal; vasallus
Dogiel IV p. 48 (a. 1329) : terram... cum omnibus ... feudis, vasallatibus, militiis, c-bus, censitis, agricolis, servitoribus.
MATTH. p. 103 : etiam c-es et nobiles laborant et poenaliter gravantur.
KodPol I p. 318 (a. 1437) : ad regnum Polonie redeuntes barones, milites aliosque c-es ... regni nostri Polonie incolas.
2.
(inde a saec. XV exeunte) człowiek pozostający w jakimś stosunku zależności od drugiego, protegowany; qui in fidem alicuius acceptus est, qui in tutela alicuius est.
N. explicationem
GLcerv p. 500 : c-ns correlatiuum est patroni, qui enim in fiducia et tutela est ... patroni, ille eius c-ns est: «służebnik dobrodzieia y patrona swego».
II.
1.
tzw. panosza (bez własnego herbu i zawołania, bez większej posiadłości ziemskiej); nobilis minorum gentium, gentili insigni proclamationeque carens, parvo agello vivens
PH XXXVII p. 390 (a. 1424) : dicebat ipse se de nullo clenodio, sed sum pauper c-ns alias «wbogy panosza».
RFil XVI p. 344 (a. 1446) : c-es «panosze».
GLb p. 21 : c-ns «sczythny panoszha».Ad rem cf. Wł. Semkowicz in KH XXII p. 561 —632. Cf. etiam DOMICELLUS.
2.
pachołek, sługa (często także ze stanu szlacheckiego); minister, famulus (etiam nobilis)
GALL p. 456 (=113,10 M.) : quid agerent vel quo fugerent? arma nulla, c-es pauci, hostes in ianuis (cf. ib. p. 406 = 29,6 M.).
RachJag p. 260 (a. 1393) : c-es ducis Skyrgalonis cum tezauro eius.
AGZ XIV p. 44 (a. 1442) : cum sartore et cum alio c-e ... cum eisdem sartore et «pacholkem».Ita saepissime.
N. glossam Pol.
GLb p. 21 : c-ns, famulus, quicunque nobilis servus, «sluzebnyk».