Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CARNALIS

Gramatyka
  • Formycarnalis, carnalis, carnalia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -e -is -ium
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajmęskinijaki
Znaczenia
  • I. propr. propr. mięsny
  • I. transl.
    • 1. + dies sim. dzień wolny od postu
    • 2. cielesny, materialny
    • 3. ciałem spełniony
      • α. + debitum powinność małżeńska
      • β. + vitium nielegalne pożycie płciowe, nierząd
    • 4. zmysłowy, cielesny
      • a. człowiek światowy, nie uduchowiony
      • b. sprawy, dobra cielesne, doczesne
    • 5. + spiritualis, adoptivus, clenodialis, amita filius (filia) filiaster frater (soror) połączony związkami krwi lub powinowactwa, rodzony ( w przeciwstawieniu do duchowego, adoptowanego, herbowego)rodzony lub przyrodni
    • 6. + favor miłość oparta na więzach krwi

Pełne hasło

CARNALIS, -e
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
[superl. maxime carnalis:
MATTH. p. 132 : quis ... maxime carnalium ... curaret etc.
I. propr. mięsny; e carne constans.
I. transl.
1. dies sim. dzień wolny od postu; quo carnes comedi minime vetantur
RachJag p. 536 (a. 1419) : quolibet die c-i dando per vnum quartale carnis.
KOMOR. p. 77 : sabbato ieiunabant et omni feria c-i carnes comedebant.
2. cielesny, materialny; qui corporis est, corporalem naturam habet.
N. de humanis Christi lacrimis
JAC. PAR. Serm. fol. 144a : Jesus... fleuit... lacrimis c-bus.
3. ciałem spełniony; corpore confectus, perpetratus.
Praec.
polegający na stosunku płciowym; in coniunctione sexus consistens, v. gr. actus ( AKapSąd II p. 186, a. 1453 et saepius), cognitio ( ArHist V p. 108, a. 1452 ; AKapSąd II p. 594, a. 1470) , cohabitatio ( ArHist V p. 152, a. 1470) , commercium ( ArHist V p. 125, a. 1455 ; AKapSąd II p. 434, a. 1472) , commixtio ( ArHist V p. 163, a. 1476 ; ZabDziej III p. 345, a. 1494) , coniunctio ( AKapSąd III p. 76, a. 1500) , copula ( StPPP II p. 159, a. 1404 et saepius), factum ( AKapSąd III p. 212, a. 1526) , mansio ( ZabDziej II p. 135, a. 1484).
N.
α. debitum powinność małżeńska; officium maritale
ArHist V p. 142 (1461) : non fuit potens reddere sibi sufficiens debitum c-e.
β. vitium nielegalne pożycie płciowe, nierząd; stuprum
ArHist V p. 101 (a. 1436) : Elizabeth suspecta fuit de vicio c-i et quod fuisset per filium Katherine inpregnata.
Simili sensu
malitia :
AKapSąd II p. 541 (a. 1443) : una ... mulierum... recognovit se vocatam per eosdem... ad exercendam maliciam c-em.
4. zmysłowy, cielesny; libidinosus, qui concupiscentiam carnis sequitur. Occurrit c. subst. affectio vel affectus ( ArHist V p. 107, a. 1452 ; AKapSąd II p. 939, a. 1506 et saepius), amor ( *KodWp I p. 58, a. 1207 et saepius), appetitus ( CodEp II p. 207, a. 1427) , concupiscentia ( ArHist V p. 164, a. 1476 ; cf. Th. III 475,23), desiderium ( MPH IV p. 777, a. 1300 ; GŁOG. Anim. fol. 1b, cf. Th. III 475,22), illecebra ( DŁUG. LibBen III p. 227 ) , oblectamentum ( VHedv p. 515 ) , voluptas ( StSyn III p. 37, a. 1320, cf. Th. III 475,25). Subst.
a. carnalis,, -is m. człowiek światowy, nie uduchowiony; homo rebus terrenis sensibusque deditus.
b. carnalia,, -ium n. sprawy, dobra cielesne, doczesne; res bonaque, quae corporis sunt et ad hanc vitam pertinent.
Opp.
spiritualia.
5. połączony związkami krwi lub powinowactwa, rodzony ( w przeciwstawieniu do duchowego, adoptowanego, herbowego); consanguinitatis vel affinitatis nexu coniunctus (opp. spiritualis, adoptivus, clenodialis, cf. s. v. v. ), v. gr. amita ( KodMp IV p. 58, a. 1397) , filius (filia) i. q. naturalis ( CodVit p. 568, a. 1424 ; KsgMaz II p. 206, a. 1426) , filiaster ( PrSłow VI p. 86, a. 1399) , frater (soror) rodzony lub przyrodni; de eisdem parentibus vel altero tantum parente natus, germanus ( BRUNO Qfr p. 409 ; KsgKaz p. 376, a. 1396 ;et saepius.
N. syn.
secundum carnem: BRUNO Qfr p. 410 ; ; germanus: KodUJ III p. 184, a. 1492).
Item latiore sensu
frater avuncularis ( PrPol p. 380, a. 1400) , gener ( KsgGrWp II p. 140, a. 1397) , glos ( KsgMaz II p. 221, a. 1426) , pater (mater: VKyng p. 715 ; KsgMaz II, p. 214, a. 1426 ;; KOMOR. p. 170 ).
N.
amicus najbliższy krewny; proximus cognatus( ArHist V p. 144, а. 1462).
Simili sensu subst.
PrPol p. 106 (a. 1400) .
6. favor miłość oparta na więzach krwi; qui e consanguinitate nascitur
KodKKr I p. 8 (a. 1189) : c-is fauor parentum.
Cf. CARNALITAS II CARNALITER II 2.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)