Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CAPTIVITAS

Gramatyka
  • Formycaptivitas
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -atis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • A.
      • 1. pojmanie, uwięzienie, niewola
        • α.
        • β.
        • γ.
        • δ.
      • 2. iur. iur. t.t.. czasowe pozbawienie wolności osobistej przez wierzyciela na skutek niedopełnionego zobowiązania
    • B. + urbis zdobycie, zajęcie
  • II.
    • 1. jeńcy
    • 2. więzienie
  • III. transl. transl. służalstwo, niewolnicza zależność, wzgląd na kogoś

Pełne hasło

CAPTIVITAS, -atis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • N.
I. propr.
A. hominum
1. pojmanie, uwięzienie, niewola; deprehensio, libertatis ademptio (tam de statu captivati quam de actu captivandi). In imagine dicitur de naturae humanae statu sub potestatem diaboli redactae.
N. glossas Pol.
StPPP II p. 828 (a. 1479) : te citat pro sexaginta marcis c-is alias «yączstwa» et totidem dampni.
GLcerv p. 485 : c-s, «więzienie, ięctwo».
Constr.
a. sq. gen. obiectivo. b. sq. gen. subiectivo.
N. locut.
α. captivitatis compes (-des), item mancipium ( CodEp III p. 500, a. 1410 ; ib. p. 32, a. 1448) , nexus ( KodWp I p. 409, a. 1277).
β. captivitati addicere ( DŁUG. Hist. II p. 424 ) , dedere ( SSrSil VIII p. 128, a. 1462) , includere ( DŁUG. Hist. I p. 538 et saepius), subicere, conicere ( *KodWp I p. 50, a. 1207).
Simili sensu
aliquem captivitate (-ibus) afficere ( Tom. V p. 269, a. 1520) , detinere ( APozn I p. 309, a. 1460 ; item in captivitate: KodPol II p. 26, a. 1251 et saepius), ad (in) captivitatem capere, accipere, recipere ( Lites I p. 320 et saepius), conicere, subicere ( DŁUG. Hist. I p. 451 ; ib. p. 491 ; AGZ XVII p. 501, a. 1503) ;, dare, tradere, extradere, subdere ( ArPrawn X p. 310, a. 1410 ; PP III p. 3, a. 1427 ; AGZ XV p. 14, a. 1457 ; ib. p. 393, a. 1500 et saepius), ducere, deducere ( Lites I p. 140, a. 1339, cf. ib. p. 156 ; CodEp III p. 450, a. 1498) , evocare ( KodKrak p. 37, a. 1358) , redigere ( MPH III p. 38, a. 1275 et saepius), statuere ( APozn I p. 120, a. 1446) , trahere ( KodKrak p. 37, a. 1358).
Opp.
a (de, ex) captivitate liberare (item captivitatis liberatio: PommUrk V p. 297, a. 1317) ; absolvere ( DŁUG. Hist. IV p. 120 ) , eximere, redimere ( KodWp II p. 75, a. 1293 ; AKapSąd III p. 144, a. 1510 ; KOMOR. p. 270 ; ;item captivitatis exemptio: RachJag p. 203, a. 1394) , mittere, dimittere, emittere ( CracArt IV p. 113, a. 1440 ; AGZ XIV p. 335, a. 1452 ; AKapSąd III p. 236, a. 1480 et saepius) reducere ( CALLIM. Sbign. p. 234 ) , solvere ( AAlex p. 427, a. 1504).
Item
captivitatem alicuius redimere ( DŁUG. Hist. I p. 123 ) , alicui remittere ( ib. II p. 442 ).
γ. captivitatem incurrere ( KodWp III p. 456, a. 1377 et saepius), intrare ( PomnLw I p. 33, a. 1384) , subire ( StPPP II p. 166, a. 1406) , in captivitatem incidere ( CodEp III p. 521, a. 1432).
δ. in captivitate esse ( KodPol I p. 168, a. 1304 et saepius), existere ( AKapSąd III p. 236, a. 1480) sedere ( AGZ XV p. 27, a. 1457) , stare (apud aliquem: Lites I p. 156, a. 1339) , vivere ( StPPP VII p. 141, a. 1498) .
2. iur. t.t.. czasowe pozbawienie wolności osobistej przez wierzyciela na skutek niedopełnionego zobowiązania; libertatis ademptio propter debitum non persolutum ad tempus constituta
KsgKaz p. 119 (a. 1379) : Stanik promisit solvere Chunkoni ... XIII scot. mediante c-e.
JusPol p. 198 (a. 1418—19) : quando aliquis convictus fuerit in judicio et datus per manum suo adversario, et si de c-e evaserit, ipso facto non erit liber de debito.
APozn II p. 102 (a. 1482) : se summisit so luturam ... sub sessione c-is.
N.
zastaw osobisty, tzw. załoga; i. q. obstagium (cf. s. v. )
PomnLw I p. 33 (a. 1384) : Iohannes ... recognouit, se Nicolao ... in VI ... marcis grossorum fore debitorie obligatum et promisit ... sibi persoluere et debet intrare c-em quociens Nicolaus ... sibi mandauerit.
Ad rem cf. P. Dąbkowski, Prawo prywatne polskie t. II p. 426 sqq.; J. Rafacz, Dawne prawo sądowe polskie p. 350.
B. urbis zdobycie, zajęcie; expugnatio, occupatio.
II. meton.
1. jeńcy; turba captivorum.
N. hoc sensu pl.
MPH II p. 109 (Herbord) : c-es, quas habes, absolve omnes.
2. więzienie; custodia, carcer
KsgKaz p. 117 (a. 1379) : advocatus eundem cepit et tenuit usque ad c-em introduxit.
StPPP II p. 360 (a. 1431) : ministerialis ... ipsum ad c-em per manum contulit.
RachWaw p. 436 (a. 1565) : scalam ad turrim ... ubi c-s est.
N.
civitatis areszt miejski; i. q. custodia, carcer ( APozn I p. 294, a. 1459 et saepius). Simili sensu praetorii ( ib. I p. 381, a. 1465), item sq. adi. castrensis ( AGZ XIII p. 547, a. 1467).
N. glossam Pol.
AGZ XIV p. 56 (a. 1442) : restando ipsum in c-e alias «w thwerdzy».
N.
ferrea kajdany; catena ferrea
StPPP II p. 737 (a. 1467) : tenuisti me per noctem in c-e ferrea.
III. transl. służalstwo, niewolnicza zależność, wzgląd na kogoś; animus servilis, favorem alicuius serviliter captans
KomKadł p. 412 : bonus consiliarius debet habere iustitiam ipsum roborantem, ut ... non timore vel c-e in consilijs dandis moueatur.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)