Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CAPTIVO

Gramatyka
  • Formycaptivo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1.
      • a. ująć, (kazać) pojmać
      • b. wziąć w niewolę
      • c. (kazać) uwięzić (na mocy prawa lub gwałtem)
        • α. + per collum zakuć w dyby zwane gąsiorem
        • β. + in turrim
    • 2.
      • a. de loco: zdobyć, zająć
      • b. de flumine: wstrzymać bieg wody
  • II. transl. transl. usidlać, zniewalać, pozyskiwać
    • 1.
    • 2.

Pełne hasło

CAPTIVO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • N.
[3. pl. ind. praes. pass. captivuntur:
Tom. V p. 324 (a. 1520) : gentes ... ceduntur et captivuntur.
part. perf. captivitus:
JAC. PAR. Serm. fol. 4a : eramus enim captiuiti a dyabulo.]
I. propr.
1. de hominibus
a. ująć, (kazać) pojmać; prehendere, prehendi iubere
Lites II p. 272 (a. 1413) : frater ... Henricus ... ipsum ... dolose c-vit atque vinxit.
AKapSąd II p. 49 (a. 1419) : detentum et c-tum ad presenciam dicti officialis adduxerunt.
Ib. III p. 187 (a. 1516) : manus violentas iniciens eum detinuit et c-vit et exutis vestimentis ... per villam ... ducebat.
N. glossam Pol.
AGZ XV p. 29 (a. 1457) : non debet eos c-re alias «gymacz».
Cf. GLc p. 10 .
b. wziąć w niewolę; bello captum abducere.
c. (kazać) uwięzić (na mocy prawa lub gwałtem); in carcere vel alio quovis loco vi aut iure detinere (detineri mandare)
KodWp II p. 392 (a. 1326) : si iudices saeculares habitatores predictos c-erint, ut eorum pareant iudicio, locus in quo tenebuntur, ecclesiastico ... subiaceat interdicto.
AKapSąd III p. 9 (a. 1453) : advocato ... ad se prefato laico ipsum detinuit et c-vit ac plurima verbera ... intulit nec de huiusmodi captivitate dimittere voluit.
Ib. p. 373 (a. 1488) : consules ... eum propter sua demerita c-arunt.
N.
α. per collum zakuć w dyby zwane gąsiorem; collari astringere
AGZ XI p. 361 (a. 1450) : per colla ipsorum debent c-ri.
β. in turrim :
AKap Sąd III p. 91 (a. 1502) : ipsum in turrim ... c-ri procuravit.
Syn. et iuxta posita
arrestare ( AKap Sąd III p. 148, a. 1510) , detinere (cf. supra 168,44 et saepius), incarcerare ( KodMaz(K) p. 500 , a. 1242) , mancipare ( GLc p. 10 ) , recludere ( DŁUG. LibBen III p. 260 ) , vinculare ( ib. ).
2.
a. de loco: zdobyć, zająć; expugnare, occupare
Tom. V p. 141 (a. 1520) : nostri ... castrum Schonberg c-arunt.
Cf. Th. III 369,72 sqq.
b. de flumine: wstrzymać bieg wody; cursum aquae obstaculo constructo impedire
DŁUG. Hist. V p. 37 : fluvii ... sint liberi, nullis obstaculis aut sepibus c-ndi.
II. transl. usidlać, zniewalać, pozyskiwać; irretire, attrahere, allicere
1. in malam partem
MIECH. p. 13 : foemina quae Pompilium blandiciis ... sic irretiuit atque c-uit, ut totius regni potestas ... circa eam consisteret.
2. in bonam partem
Tom. XIV p. 771 (a. 1532) : nam hoc psalterium perspicuitate sua c-at intellectum in contemplationem caelestium et terrenorum contemptum.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)