Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ATTINEO

Gramatyka
  • Formyattineo, acteneo, adtineo, atineo, atteneo, attinentia, attinens
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ui, attentum -ium -ntis
  • Rodzajnijakimęski
Znaczenia
  • I. propr.
    • A.
      • 1. attingere, adiacere.
      • 2. pertinere
      • 3.
        • a. apparatus (praec. ad cultum divinum perficiendum)
        • b. ea, quae ad fundum quendam pertinent
    • B.
      • 1. + alicui (in) linea (gradu) consanguinitatis propinquitate coniunctum esse
      • 2. eccl.
  • II. transl. pertinere, spectare ad aliquid.
  • III. iur. comprobare (ex Pol. ʽpod-trzymywaʼ)

Pełne hasło

AT-TINEO, -ere, -ui, attentum scr. acteneo,, adtineo,,atineo,,atteneo
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • N.
I. propr.
A. de rebus
1. przylegać, graniczyć; attingere, adiacere.
Constr.
a. sq. dat.
KodWp I p. 105 (a. 1225) : loca ... eisdem terminis a-ntia (cf. WiadPol p. 7).
KodMaz(K) p. 554 (a. 1246) : conferimus ... fratribus ... in eodem Osmolino cmethones iudicare et castores in terminis ei a-ntibus ... possidendos (cf. KodPol I p. 52).
N. de coloribus
GŁOG. Phys. fol. C la : color ... rubeus ... plus albo a-et quam nigro.
b. sq. ad.
c. sq. adv.
KodMaz(K) p. 468 (a. fere 1240): hereditatem ... cum ... alys ... ibidem a-ntibus villis.
2. należeć; pertinere
KodWp I p. 24 (a. 1152- 1153): ville quarum decime a-ent ecclesie beati Petri (cf. MonDipl p. 78).
CodPom p. 182 (saec. XIII) : lacum ... qui a-et prefatis fratribus.
Ita saepius.
Syn.
pertinere ( StPPP II p. 957, a. 1506).
Constr.
a. sq. dat. , cf.
b. sq. acc.
KodWp I p. 83 (a. 1216) : partem de Sukna, que me a-et.
c. sq. ad:
KodWp I p. 105 (a. 1225) : civitas, ad quam a-ent ville ... exceptis decimis.
DŁUG. LibBen I p. 595 : solvitur decima pro ecclesia in Rambyeszcze, ad quam a-et proprie.
N. de officio
KodUJ II p.69 (a. 1447) : cura animarum ... ad praedictos vicarios in solidum a-et.
3.
part. praes. loco subst.
attinentia,, -ium n.
a. przyna leżności, przybory (zwł. liturgiczne); apparatus (praec. ad cultum divinum perficiendum)
KodMp II p. 287 (a. 1375) : propter ... necessariorum ac a-ium defectus ... cultus diuinus obtumescit.
KodUJ I p. 62 (a. 1404) : dicta altaris ... ornamenta et a-ia ... praecipimus comparanda.
CodVit p. 275 (a. 1413) : vestes et alia domum a-cia.
N. in imagine
virtutum :
ADAM p. 299 : quisque in suo genere potest immortalitatem adipisci, si utique virtutum a-ia observaverit.
b. przyległości (posiadłości ziemskiej); ea, quae ad fundum quendam pertinent
KodKKr I p. 10 (a. 1206) : uillam cum foro, taberna et omnibus a-bus.
KsgHenr p. 151 : uillam ... cum suis a-bus.
N. syn.
Dogiel I p. 119 (a. 1512) : in nostris dominiis, pertinentiis, a-bus, appensionibus, teloneis.
Cf. ATTINENTIAE.
B. de hominibus
1. alicui (in) linea (gradu) consanguinitatis być spokrewnionym; propinquitate coniunctum esse
ChrMP p. 576 : Crucifer ... duci Przemisloni quarto gradu consanguineitatis per matrem suam a-bat.
*CodSil V p. 14 (a. 1340) : qui in tercio vel in quarto consanguinitatis gradu sibi a-ent.
AGZ XIV p. 176 (a. 1445) : non est fassus sibi eundem Moschcy in nulla linea consangwineitatis a-re.
Simili sensu abs.
MPVat III p. 120 (a. 1310) : interrogatus, si a-et alicui partium.
Ib. p. 310 (a. 1345) : didicerunt a suis senioribus fidedignis sibi invicem a-re.
KsgKaz p. 235 (a. 1389) : in quodam pistore, qui a-bat Franczconi.
Ita saepius.
N. constr.
a. sq. gen.
APozn I p. 100 (a. 1443) : pro quadam propinquitate affinitatis, qua idem Stanislaus dicte uxoris Mathie a-bat.
b. sq. acc.
Tom. III p. 220 (a. 1514) : me ... magister sanguinis arctissimo vinculo a-et.
Part. p
raes. loco subst.
attinens,, -ntis m. krewny; consanguineus
KodWp I p. 213 (a. 1246) : absque ulla contradictione ... filiorum suorum vel aliorum consanguineorum sive a-ncium.
Lites II p. 95 (a. 1413) : res suas, familiam et singulos a-ntes.
Syn.
proximus:
KodUJ III p. 124 (a. 1486) : nullus mihi proximus vel a-ns aliquod ius illic habere se praetendat.
2. eccl. należeć do parafii, diecezji (o duchownych): ad parochiam, dioecesim pertinere (de sacerdotibus)
AKap Sąd II p. 233 (a. 1462) : plebanus in Grodzysko, ubi a-et parochialiter.
Tom. II p. 255 (a. 1513) : pti vre ... mandamus, ut ... ecclesie Gnesnensi metropolitane subjectione a-at.
II. transl. dotyczyć czegoś, odnosić się do czegoś; pertinere, spectare ad aliquid.
Syn.
tangere:
StPPP III p. 62 (a. 1532) : quae sui principalis causam ... a-ent seu tangunt.
Constr.
a. sq. dat.
Tom. VII p. 85 (a. 1524) : literas ad curiam, cui a-ent ... mittere dignetur.
b. sq. acc. c. sq. ad. Part. praes. właściwy, stosowny; idoneus
*Tom. X p. 365 (a. 1528) : condiciones ... ad pacem et concordiam tractandam ... magis a-ntes et accommodatae.
N. locut. impers.
α. quod (quantum, quorsum) attinet ad jeśli chodzi o coś; quod pertinet.
N. constr. sq.
de :
AKapSąd II p. 676 (a. 1495) : quantum ... a-et de pecuniis.
β. attinet wypada, należy; convenit, oportet.
Constr.
a. sq. inf.
b. sq. acc. c. inf.
III. singulare: iur. uzasadniać, popierać dowodami; comprobare (ex Pol. ʽpod-trzymywaʼ)
CracArt I V p. 394 (a. 1497) : Dorothea ... convenit apud eum domum pro 1 mrc. census, ex hoc wlt a-re alias «podeprzytcz» et tangit censum desessum.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)