- F.
- Th.
- Bl.
- B.
- N.
I.
A.
propr.
1.
a.
manu (-ibus)
et abs. : dotykać kogoś lub czegoś; attrectare, contingere aliquem vel aliquid (item sensu erotico).
Locut.
manibus sive pugnis
obić kogoś; caedere, contundere aliquem
ARect I p. 187 (a. 1482) : Iohannes ... eum ... per crines traxit et manibus siue pugnis c-uit.Saepius usurpatur in formulis spectantibus ad
α.
indignam rerum sacrarum contrectationem
KADŁUB. p. 113 : sanctuarium prophanatum et sancta manu c-ri sacrilega luctuose deplangit.
StSyn III p. 37 (a. 1320) : cum in digne sacramenta ecclesiastica c-ent.Ita saepe.Cf. Th. IV 774, 65.
β.
litteras
sim. comprobandas
Dogiel I p. 542 (a. 1417) : notum facimus omnibus ... nos vidisse, auscultasse manibusque nostris c-sse quasdam literas.
DŁUG. Hist. II p. 336 : literam originalem ... per nos frequentius visam et c-tam.Ita saepe. Simili sensu in manibus :
KodWp I p. 419 (a. 1278) : quod scriptum ... vidimus et lectum audivimus et in manibus nostris c-vimus.
b.
intuitu
naocznie stwierdzić, widzieć; videre, oculis usurpare
CIOŁ. Lib. II p. 130 : cottidiano intuitu c-atur eos nulla lege posse teneri, quos necessitas regularis difficultati sue constrinxit.
2.
arborem
hodować; colere
KodKKr II p. 302 (a. 1405) : vt ... arbor fructifera ... excultorum manibus c-ta in suauioris fructus dulcedinem exuberet.
3.
res alienas
sim.: zabrać, przywłaszczyć sobie, ukraść; auferre, furari.
Syn.
usurpare (
ArPrawn V
p. 526, a. 1517)
.
B.
transl.
1.
traktować kogoś w jakiś sposób, postępować z kimś; aliquem tractare, aliquo uti quodam modo; tantummodo in locut.
α.
viliter
sponiewierać kogoś; vexare
ARect I p. 171 (a. 1479) : Ioannes Petrum scolarem ... tractum ... vsque ad hostium domus et deinde vsque ad cellarium viliter c-tum percuti a scolaribus mandauit.β. se mutue cum aliquo aliqua re obdarzać się czymś wzajemnie; invicem se donis prosequi
CodEp II p. 439 (a. 1443) : ut regnum Poloniae cum ipso regno Bohemie se mutue caritatis c-et flagrancia.
2.
a.
układać się, zawierać umowę; res contrahere, convenire, pacisci
KodWp II p. 281 (a. 1310) : actum, datum et c-tum in Glogovia.
KsgRachKr I p. 138 (a. 1396) : Andreas ... et Petrus ... inter se taliter c-arunt, quod etc.
b.
zajmować się czymś, załatwiać coś; aliquid peragere, transigere
CodVit p. 745 (a. 1426) : tibi... negocia commissimus c-re.
*SSrSil VIII p. 210 (a. 1463) : statuimus ... fieri et talia nobis videntibus consulentibus ... c-ri.
N.
rozporządzać czymś, robić coś z czymś; disponere, adhibere
KodWp V p. 273 (a. 1418) : concedentes ... mercatoribus et alijs ... hominibus ... facultatem ... res suas ... presertim pannos laneos ... in staminibus ... vendere, emere, commutare et alias iuxta beneplacitum eorum ipsas … c-re prout ipsis melius et vtilius videbitur expedire.
II.
1.
sprowadzać, ściągać; contrahere, comportare
PommUrk II p. 497 (a. 1283) : quod ad aquas nauigio quicquam c-ri debeat de premissis, tunc ... cum CC armatis viris bene expeditis nauigio seruient.
2.
suspiria
raz po raz wzdychać, pojękiwać;
i. q. trahere, iterum atque iterum suspirare, ingemiscere
MPH IV p. 463 (a. 1454) : mater ... c-at suspiria, gemitus et fletus uberes emittendo.