- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- BJ.
- A.
- N.
I.
propr.
1.
przyglądać się, oglądać;
spectare, contemplari.
Praec.
iur. dokonać wizji lokalnej; criminis vestigia vel rem, de qua lis est, auctoritate publica perlustrare
StPPP VIII p. 946 (a. 1400) : ministerialis non valuit wlnera c-re.
AGZ XIII p. 488 (a. 1465) : hoc in tempore et hora debita ministerialis c-vit alias «liczowal» (cf. ib. XVII p. 3, a. 1469).
Syn.
attendere, videre (
ArPrawn I
p. 287, a. 1553).
N.
mieć na oku, pilnować, kontrolować; custodire, custodiam agere
KodUJ I p. 81 (a. 1409) : idem decanus ... debebit ... magistros desides, remissos in laborando c-re.
2.
zauważyć, widzieć; conspicere, videre
AGZ XVIII p. 184 (a. 1479) : tu ... me ... vidisti ... in Premislia et forte me non c-sti alias «nye baczyl».
AKapSąd III p. 81 (a. 1501) : quomodo quedam ancilla ... c-sset plebanum cum prefata Blanthna solum cum sola.
II.
transl.
1.
zastanawiać się nad czymś, rozważać, brać pod uwagę; deliberare, examinare, perpendere.
N. glossam Pol.
RFil XXII p. 14 (a. 1466) : c-at «rosczytal» (cf. ib. XXV p. 151, a. 1450).
Syn. et iuxta posita
conspicere (
Lites I
p. 432,
a. 1326)
, inspicere (
KodMp III
p. 201, a. 1366)
, revidere (
APozn I
p. 328, a. 1461)
, tractare (
KodMp II
p. 170, a. 1288)
, secum (in animo) revolvere (
Lites II
p. 289, a. 1315
et saepius),
secum memorari (
*CodEp III
p. 425, a. 1495)
, perpendere (
KodUJ I
p. 181, a. 1409).
Constr.
a.
sq.
acc.
b.
sq.
de. c.
sq.
ad :
StPPP II p. 914 (a. 1496) : c-ns ad diem remotam, ipsum orthilegium ad domum meam ... determinandum ... transposuimus.
BYSTRZ. AnalPr fol. i 3b : c-ndum est ad qualitatem et quantitatem conclusionum.d. sq. in c. abl.
VITELO Intel. p. 50 : homo habens habitum mathematicarum scientiarum non semper actu c-at in eis, nec tamen propter hoc dicitur obliuisci.e. sq. circa :
WŁODK. Den. p. 191 : circa autem veritatem catholicam, quae est fides nostra, est tria c-re.f. sq. acc. c. inf. g. sq. enuntiato interrogativo. h. sq. enuntiato obi.
StSyn III p. 57 (a. 1320) : c-ntes quod etc.
StPPP VII p. 712 (a. 1399) : c-ns, quia etc.Ita saepius.
N.
locut.
considerato, quod
biorąc pod uwagę;
ratione habita
ChrPP p. 456 : c-to, quod Boleslaus ... tanta strenuitate polleret.
AKapSąd III p. 23 (a. 1466) : c-to, quod ... peiora patrari possent.
Simili sensu
KsgŁawKr p. 80 (a. 1372) : domum ... pignoraliter proposuit talibus c-ndis, puta quod si etc.
N. gerundivum loco adi. : skomplikowany, wymagający zastanowienia; impeditus, implicatus, obscurus
*CodEp III p. 352 (a. 1489) : in relatione omnia sunt ex omni parte plana et favorabilia, in accessorio multa c-nda et difficilia.
Praec. phil.
aliquid (de aliqua re)
α. modo speculativo (opp. practico:
BYSTRZ. AnalPost fol. g 5a).
β. per comparationem ad aliquid (
WROCŁ. Epit. fol. c 4a)
, per modum artis (
Gramm.
p. 161, saec. XV)
, per experientiam a posteriori (
BYSTRZ. AnalPost fol. g 5a).
γ. ex corporis habitudine (
GŁOG. Phys. fol. a 2b)
, in ordine ad praedicata (
BYSTRZ. AnalPost fol. i 3a).
δ. secundum rem (
BYSTRZ. Elench. fol. r 5b)
, secundum actum (opp. secundum potentiam:
WROCŁ. Epit. fol. o Ib).
ε. in (secundum, per) se (
BYSTRZ. Log. fol. e Ib
et passim).
Syn.
absolute (
WROCŁ. Epit. fol. c IVa).
Simili
sensu in ratione entis (
ib. d IIIb
), in sua entitate (
STOB. Parv. fol. B IIa)
, absolute quoad suam quiditatem et substantiam (
WROCŁ. Epit. fol. m IIa)
, quiditative
ib. fol. a 3b).
Opp.
per accidens (
STOB. Sign. fol. a 2a =
p. 151
Gramm.
), respective in ordine ad motus (
WROCŁ. Epit. fol. m IIa).
ζ. materialiter (
BYSTRZ. AnalPost fol. i 5a).
Opp.
formaliter (
WROCŁ. Epit. fol. p 5b)
, sub ratione formali (
BYSTRZ. AnalPost fol. a 4a).
η. simpliciter (syn. incontracte:
BYSTRZ. AnalPr fol. a 3b
;
GŁOG. ExLog
fol. 3a
;et saepius).
N. opp.
BYSTRZ. AnalPost fol. g 4b : aliqua scientia c-at de aliquo simpliciter et alia c-at de eodem contracto per aliquam determinationem.
θ. principaliter (
ib. fol. i 4a
).
N. part. perf. loco subst.
consideratum,,
-i
n.
przedmiot rozważań
BYSTRZ. Log. fol. c Ia : illud est subiectum in aliqua scientia, quod est principalissimum inter omnia c-ta in illa scientia.Cf. etiam ExLog fol. 64b ; id. Hisp. fol. 5b . ;
2.
uznawać, uważać; ducere, aestimare
KodKKr I p. 12 (a. 1212) : quam collationem mihi in preiudicium factam esse c-ns, uoluj reuocare.
KsgŁawKr p. 189 (a. 1392) : c-vit predictus Nicolaus Salomonis sibi de predictis bonis ... modicum evenire.
KodUJ II p. 131 (a. 1451) : viso ... privilegio ... c-arunt, quod idem privilegium ... esset defectuosum.
3.
przedstawiać sobie, wyobrażać; animo sibi fingere
*Tom. IV p. 243 (a. 1517) : sum consequuta tantam ... letitiam ... ut major c-ri non possit.