- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- BJ.
- A.
- Ha.
- N.
I.
propr.
1.
opatrzyć pieczęcią, uwierzytelnić, opieczętować (dokument); signare, sigillo instruere, sigillo impresso vel nomine inscripto ratum facere (litteras, chartas, paginas
sim.
Item
vasa salis:
AGZ XIV
p. 440, a. 1455)
.
Syn.
sigillare (
AKapSąd III
p. 67, a. 1497)
.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 510 : c-ta bona «zapieczętowane imienie».
Constr.
a. abs. b. sq.
abl.
, v. gr. anulo (
ArHist XI
p. 388, a. 1472)
, sigillo (
KodPol I
p. 39, a. 1233
et saepissime; item sigilli munimine:
KodMp I
p. 45, a. 1254
et saepius),
signo et nomine (
Dogiel I
p. 38, a. 1355
et saepius). c. sq. cum sigillo (
KodWp II
p. 252,
a. 1306)
, cum signo et nomine (
Dogiel I
p. 39,
a. 1355)
, cum signo sigilli (
AGZ XIV
p. 440,
a. 1455)
. d. sq. in fidem (et testimonium) praemissorum (
DyplMog
p. 84, a. 1389
;
APozn I
p. 365,
a. 1464)
. e. sq. sub sigillo (
KodWp I
p. 221,
a. 1247).
2.
pisemnie stwierdzić, poręczyć coś;
scripto confirmare, comprobare.
Constr. sq. abl. ,
praec. litteris.
II.
transl.
1.
concr.
a.
wyznaczać, oznaczać (granice), ograniczać; signis positis definire, delimitare
KodWp II p. 65 (a. 1292) : villam nostram ... et partem alterius ville ... sicut nunc sunt limitibus c-te.
KodMaz(L) p. 90 (a. 1378) : incisione in ipsa alno ... septimam graniciam fecimus c-ri.Ita saepius.
Constr.
α.
sq.
abl.
et 8, item
graniciebus (
StPPP VIII
p. 667, a. 1399)
.
β.
sq.
in
c.
abl.
StPPP VIII p. 676 (a. 1399) : pratum in suis metis est c-tum.
γ.
sq.
inter
se:
PP V p. 25 (a. 1425) : mericam ... prout inter se c-uerunt et graniciauerunt, Swanthoslao ... resignauerunt.
b.
naznaczyć, zaznaczyć; signare, signo aliquo distinguere
PommUrk V p. 220 (a. 1315) : quorum agrorum et nemorum incepcio c-ta in fago tripertita inchoatur ... quercus ... pro terminorum signo antiquitus c-ta.
AGZ XV p. 21 (a. 1457) : quod pratum ministerialis conspexit et ipsa gramina falcastrata c-vit alias «poznaczil».
Ib. IX p. 94 (a. 1464) : primus scopulus acialis ... sippatus erectus et c-tus est alias «naczyoszan».
N. meton.
aliquem nota furti :
ZabDziej III p. 437 (a. 1497) : pro infamia, quam sibi obiecit in audiencia publica, quod sibi piscinam emptam episcaret, nota furti eundem c-ndo.
c.
viam, vadum
wytyczyć, wyznaczyć; metari, designare
*CodVit p. 89 (a. 1402) : ad explorandum et c-ndum vias ad terras nostras ducentes.
DŁUG. Hist. III p. 241 : vadum virgis ... diligentissime c-ns ad Lithuanos revertebatur.
d.
przeżegnać znakiem krzyża św.
; cruce signare.
2.
abstr.
a.
wyznaczyć, ustalić; designare, constituere
StPPP II p. 212 (a. 1416) : ad pelles judiciales wlpinas eidem domino Cristino subiudici ... in libro juris terrestris descriptas et c-tas ... soluendas condempnatur.
Ib. III p. 21 (a. 1532) : decimam ... solvi et c-ri.
DŁUG. Hist. III p. 20 : prima ... die ... Maii pro electione futuri metropolitani ... c-ta.
Ib. IV p. 374 : ire quocunque barones c-rent.
N. meton.
in se :
DŁUG. Op. p. 602 : ego quidem aliquot vias agendi tacitus in me c-vi, quarum quaelibet ... securitatem vobis ... praestabit.
b.
zapisać, odstąpić, przekazać, oddać w posiadanie; donare, possidendum tradere, conferre
KodWp I p. 120 (a. 1232) : archiepiscopus ... possessionem aliarum villarum ... contulit ... ordini Cisterciensi ... et ad manus fratris Bogufali monachi c-vit.
KodUJ II p. 158 (a. 1454) : ecclesiae Cracoviensi viaticum magnum c-amus.Ita saepius.
Syn.
dare (
KodPol II
p. 929, a. 1461
et saepius), donare (
AKapSąd III
p. 272, a. 1500)
, legare (infra 1063,12), restituere (
*CodEp III
p. 185,
a. 1474).
Indicatur cui?
α.
sq.
dat.
personae.
N.
ali
cuius manibus :
KodPol II p. 931 (a. 1462) : eandem pecuniam manibus suis c-ndo.
DŁUG. LibBen I p. 622 : duodecim marcas ... manibus tenutarii c-re.
Item
possessioni :
AGZ XIX p. 402 (a. 1492) : bona ... mutue possessioni c-re.
β.
sq.
ad
et saepius.
γ.
sq.
in
c.
acc.
DŁUG. Hist. II p. 239 : in Henrici ditionem ... se ... transituros castraque et munitiones c-turos repromittunt.
AKapSąd I p. 621 (a. 1516) : quas res in manus ... dominorum prelatorum ... c-vit.Indicatur finis
AKapSąd III p. 185 (a. 1515) : C 1/2 florenos ... filiastro suo pro studio legavit et c-vit.
N.
wyznaczyć, przyznać; assignare
DŁUG. Op. p. 578 (= p. 95 G. ): qui portant caput zubronis pro insigni et ideo tale vexillum eis fuit c-tum.
c.
postanowić; constituere, decernere
ArHist VI p. 47 (a. 1474) : regi ... domini ... in subsidium pro consolacione XXti marcas dandum c-verunt.
d.
zapisać, wpisać; inscribere
APozn I p. 350 (a. 1462) : iuxta testamentum per olim
N.
factum et in actis domini officialis c-tum.
Ib. II p. 4 (a. 1471) : concordie inter ipsum et legittimos successores ... Katherine ... facte et in libro nostro civili superius c-te.Ita saepius.
N. sq.
ad :
SSrSil XIV p. 194 (a. 1489) : litteram reddatis ... diem execucionis ad eandem c-ntes.
e.
spisać; conscribere
MPH VI p. 484 (saec. XV exeunte ): decrevi pro memoriali terminare et pro futuris c-re presentibusque revelare ea mira misericordie Divine.
DŁUG. Hist. IV p. 71 : notarius ... nomina, dignitates ... et genus eorum annotabat; quibus ad plenum c-tis eqs.
III.
phil.
contraria
równocześnie podawać znaczenie przeciwieństw; simul indicare, significare
BYSTRZ. ParvLog fol. J IIIb : secundum doctrinam Aristotelis ... dicentem, quod bene diffinit, qui contraria c-at, id est qui diffiniendo contrarium assignat.