Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONFIRMO

Gramatyka
  • Formyconfirmo, conffirmo, confirmatus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr. propr. wmocnit, umocnić
    • a.
    • b.
  • II. transl.
    • A.
      • 1. umacniać na duchu, utwierdzać, pokrzepiać
      • 2. wspierać
      • 3. eccl. eccl. t. t. bierzmować
      • 4. iur. iur. t. t. zatwierdzać (na jakimś stanowisku)
        • α. + per iuramentum zaprzysiąc
        • β. + in bona wwiązać, tj. wprowadzić w posiadanie legalnie nabytej własności ziemskiej
        • γ. eccl.+ ad episcopatum, de episcopatu zatwierdzić na stanowisku biskupa
    • B.
      • 1. uznawać, zatwierdzać, nadawać moc prawną
      • 2. popierać dowodami, utwierdzać
      • 3. stwierdzać, oświadczać
      • 4. + alicui nadać, zapisać, przyznać

Pełne hasło

CON-FIRMO s. CONFFIRMO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • Ha.
  • N.
[
gerundivum loco part. perf.
ARect II p. 33 (a. 1537) : rector ... approbando et confirmando decreto (nisi leg. -tum) provisoris ... mandavit etc.]
I. propr. wmocnit, umocnić; firmare, stabilire
a. res.
Syn.
solidare ( Lites II p. 121, a. 1337) .
Dicitur etiam de abstr. v. gr.
conscientiam ( NIC. BŁ. Serm. III p. 49 ) . res gestas (de diplomatis KodMp II p. 253, a. 1323) , firmitatem actuum temporalium ( KodMaz(K) p. 354, a. 1231) , amicitiam ( *CodEp III p. 224, a. 1475 ; *ib. p. 244, a. 1476) , visum ope auris ( HUSSOW. p. 22, v. 342 ).
N.
opere :
DŁUG. LibBen II p. 57 : ecclesiam ... plebanus ... lapide albo fabricavit et pulchro opere c-vit.
Pass. zgęstnieć, zamarznąć; concrescere
MARTIN. OP. Chr. p. 303 : nix ... mare cooperuit ita, vt inde ... c-retur et pedibus calcaretur.
b. homines.
N. constr.
α. sq. ab.
N.
a morbo wyleczyć; reficere, sanare.
β. refl. (sq. dat. ) polegać na czymś; inniti aliqua re
Dogiel I p. 61 (a. 1471) : huic ingressui illegitimo te c-ns.
γ. sq. cum sprzymierzyć się; societatem inire
*Dogiel I p. 353 (a. 1419) : confoederavimus, c-vimus et ligavimus nos ... cum ... rege Poloniae.
II. transl.
A. homines
1. umacniać na duchu, utwierdzać, pokrzepiać; animum alicuius firmare.
Constr.
a. abs.
b. sq. abl. , v. gr. solaciis amicorum ( DŁUG. Op. p. 84 ).
c. sq. in c. abl.
Lites II p. 153 (a. 1413) : regem ... in errore paganico c-re.
2. wspierać; iuvare
DŁUG. Hist. IV p. 514 : inopem ... donariis et rebus c-vit.
3. eccl. t. t. bierzmować; sacramentum chrismatis administrare
StSyn III p. 6 (a. 1320) : confirmatio est ... ecclesiasticum sacramentum ab ipso Christo institutum, qui apostolos suos c-vit.
ArHist V p. 366 (a. 1415) : nisi ipse sit c-tus sive crismatus.
Ita saepius.
4. iur. t. t. zatwierdzać (na jakimś stanowisku); aliquem ad munus vocatum approbare.
Syn.
affirmare, deputare ( APozn II p. 4, a. 1471) .
N.
α. per iuramentum zaprzysiąc; iure iurando constringere
CracArt I V p. 59 (a. 1418) : seniores magistri ... per iuramentum c-ti.
β. in bona wwiązać, tj. wprowadzić w posiadanie legalnie nabytej własności ziemskiej; usum fundi iure acquisiti alicui conferre
KsgCzer p. 336 (a. 1408) : Sulislawa ... debet dnum ... subiudicem c-re seu inligare sub obligacione in totam suam partem successam post suum virum.
γ. eccl. ad episcopatum, de episcopatu zatwierdzić na stanowisku biskupa; episcopi electionem sancire
KH XLIV p. 351 (a. 1417) : ipsum de dicto episcopatu ... inducere ac c-re per manuum vestrarum impositionem.
ArPrawn V p. 506 (a. 1517) : ad episcopatum sublimatus et c-tus.
Simili sensu abs.
KodMp IV p. 207 (a. 1423) : Sbigneo electo c-to Cracouiensi.
Ita saepius. Inde abs. loco
subst. confirmatus,, -i m.
DŁUG. Hist. III p. 501 : c-ti Ploczensis.
Ib. IV p. 315 : Sbigneus electus et c-tus Cracoviensis.
B. res
1. uznawać, zatwierdzać, nadawać moc prawną; ratum habere, approbare.
Additur
iure perpetuo ( KodWp III p. 757, a. 1291) , ratifice ( ArHist IV p. 235, a. 1299).
Simili sensu
confirmatum facere ( PP V p. 28, a. 1425).
Syn.
approbare (cf. ), innovare ( KodMp III p. 22, a. 1337), ratificare ( StPPP II p. 128, a. 1402 et saepius), roborare ( ib. VII p. 505, a. 1475 et saepius), stabilire ( *Lites II p. 396, a. 1390) , vigorare ( StPPP VII p. 505, a. 1475) .
Opp.
infirmare ( DŁUG. Op. p. 175 ) , restringere ( AKapSąd III p. 339, a. 1520) , retractare ( Tom. XV I p. 11, a. 1534).
Constr. indicatur quid?
a. sq. acc. , praeter acta publica etiam matrimonium ( AKap Sąd III p. 225, a. 1425 et passim), item ornamenta ecclesiastica (syn. consecrare: NIC. BŁ. Tract. fol. 55a ).
N.
α. precem alicuius spełnić prośbę; explere, ratam esse iubere
DŁUG. Op. p. 38 : Dominus ... c-vit Stanislai episcopi obligationem et precem.
β. concordiam sim.: zawierać; facere, inire
Lites II p. 249 (a. 1412) : post concordiam in Thorun c-tam.
DŁUG. Hist. IV p. 14 : Wladislaus rex ... inducias decem dierum ... c-at.
b. sq. ad:
KodWp III p. 682 (a. 1395) : predicta bona temporalia ... ne ad usus seculares amplius perveniant, graciose ad spiritualia dignemini c-re.
c. sq. enuntiato finali
KodPol I p. 5 (saec. XII medio) : ab utroque episcopo ... c-ri ... impetravj, ut etc.
Indicatur quomodo?
a. sq. abl. , v. gr. munimine sigilli (litteras: KodWp II p. 6, a. 1288 ; cf. KodMp II p. 178, a. 1290) , scripto, scripti memoria (paginam *KodMaz(K) p. 70, a. 1146 et saepius; item in scriptis: AKapSąd III p. 59, a. 1488).
N. locut.
ramo (venditionem: ZabDziej I p. 260, a. 1543, cf. s. v. RAMUS).
b. sq. per, v. gr. per verba (matrimonium: Tom. VI p. 211, a. 1523) , per sigillum (acta: OrtWp p. 55 saec. XV).
2. popierać dowodami, utwierdzać; comprobare.
Opp.
confutare ( CALLIM. Rhet. p. 17 ).
N. constr.
a. sq. abl. modi, v. gr. rationibus (causam ib. p. 18 ) , morte (confessionem : ArPrawn VI p. 195, saec. XVI).
Praec. iur.
iuramento stwierdzić przysięgą; iure iurando affirmare ( StPPP VIII p. 308, a. 1389 et passim).
N. glossam Pol.
ib. II p. 902 (a. 1495) : que wlnera ... juramento corporali super te c-uit alias «poprzyssyangl».
Item
pecunia:
KsgGrWp II p. 326 (a. 1400) : Ber ... spopondit peccuniam ejusdem Petrassi ... littera regali aut paratis peccuniis c-re.
ZabDziej I p. 233 (a. 1536) : sic ... c-vit suo solido.
b. sq. per:
NIC. POL. p. 50, v. 96 : c-at actor intentionem suam per magnetem.
N.
phil. dowodzić, wykazywać prawdziwość; verum esse demonstrare
STOB. Intr. fol. b 5a : et c-atur propositum sic.
Ib. fol. a 2a : c-atur: nam etc.
3. stwierdzać, oświadczać; affirmare.
Constr.
a. sq. acc. c. inf.
b. sq. enuntiato obi.
KodMp II p. 65 (a. 1242) : c-uit coram nobis ... prepositus de Stanyathekg, quod etc.
4. alicui nadać, zapisać, przyznać; conferre, legare
KodPol I p. 14 (a. fere 1187): praepositus ... villam ... canonicis Intemeratae Virginis ... in sempiternum c-vit.
KodMp II p. 39 (a. 1228) : uxor Michaelis cum uxore Martini Iacobo cum Petro ... c-uerunt dimidiam hereditatem.
AGZ III p. 223 (a. 1461) : decimam partem census ... plebano ... damus, contulimus, c-amus et assignamus tollendam.
N.
zapewniać; stabilire, praestare
KodWp III p. 756 (a. 1291) : fratribus ... pacem et concordiam perpetuo c-re cupientes.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)