- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- A.
GŁOG. Alex. I fol. 106b : amplector, -aris et complector, -aris frequentatiua prime coniugationis (cf. ib. fol. IIIb),item gerundium infra 42. ]
I.
A.
res
1.
łączyć, spajać, splatać; coniungere, compingere, vincire.
N. glossam Pol.
(part. perf. sensu pass. )
RFil XXIII p. 309 (a. 1444) : c-xa «spoyona».
Constr. sq. abl.
2.
a.
opasywać, otaczać; circumdare, circumcludere.
Praec.
muro.
b.
zawijać, opakowywać; circumligare, circumvolvere.
3.
chwytać, ujmować; arripere, capere
DŁUG. Hist. IV p. 58 : militem ferocius manu freftum equi, ne procedere valeret, c-xum.
B.
homines: obejmować, ściskać; brachiis aliquem circumdare,
amplecti.
Item
dextram alicuius.
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 263 (a. 1446) : ad c-ndum «oblapicz». In imagine aliquem hilari ore (CRIC. p. 66, v. 97 ).
II.
transl.
A.
obejmować, ogarniać, zawierać w sobie, dotyczyć czegoś; comprehendere, continere, spectare ad aliquid.
N. de hominibus
APozn II p. 309 (a. 1495) : qui civili iure c-atur ... consulatui parere debeat.
N. constr. sq.
ex
składać się; constare, componi
GŁOG. Alex. I fol. 5a : sermo significativus... c-itur ex adiectiuo et substantiuo.In imagine (part. perf. sensu pass. ) dotknięty; afflictus, oppressus
PrPol. p. 104 (a. 1390) : vidua ... miserabili vidualitatis condicione c-xa (cf. StPPP X p. 28, saec. XV).
Praec.
1.
mente, animo
et
abs.
:
ogarniać myślą, pojmować, rozumieć, uczyć się; comprehendere, intelligere, considerare, discere.
Syn.
animo capere (
Tom. X
p. 361, a. 1528).
2.
verbis
et
abs.
:
wyrażać w słowach, opisywać, przedstawiać; persequi, pertractare, explicare.
3.
a.
aliquem affectu
darzyć kogoś jakimś uczuciem;
i. q. prosequi,
v.
gr. amore, benevolentia, caritate, clementia, favore sim.
Item
gratia (
ArPrawn I
p. 416, a. 1547).
N. refl.
ArPrawn I p. 476 (a. 1564) : ut ... mutuo sese invicem amore ac benevolencia c-antur.
b.
abs.
miłować, kochać; diligere, amare.
B.
popierać, przyjmować, pochwalać, zgadzać się;
favere, probare, accipere.
Dicitur praec. de
complectendo fidem, traditiones ecclesiasticas (
Tom. VII
p. 394, a. 1525
;
ib. VIII
p. 172, a. 1526)
,
item alicuius causam (
ib. V
p. 313, a. 1520
; cf.
Dogiel IV
p. 206
)
, condicionem, rationem, pacis consilium (
CALLIM. Hist.
p. 32
;
Tom. V
p. 224,
a. 1520
;;
ib. VII
p. 273, a. 1525)
, votum (
Dogiel V
p. 131, a. 1426),
denique alicuius opusculum (
URSIN. fol. E Ib =
p. 132, 8 W.),
regem (
Tom. XIV
p. 185, a. 1532).
N. constr. sq.
in
c.
abl.
Lites I p. 457 (a. 1337) : magistrum ... et fratres Ordinis ... libentissime c-imur in hoc puncto (cf. KodWp II p. 548, a. 1343).
C.
przykładać się do czegoś, przedsiębrać coś, postanowić; alicui rei operam dare, studere, aliquid inire, constituere.
Praec.
1. pacem, concordiam sim. (
KodUJ I
p. 111, a. 1416
;
DŁUG. Hist. V
p. 559
et saepius).
2.
vitam monasticam
obrać, rozpocząć; eligere, inire
DŁUG. Hist. II p. 451 : uxor Boleslai Pudici ... vitam monasticam c-itur.
D.
1.
osiągnąć coś, posiąść, mieć; aliqua re potiri, assequi, habere aliquid.
N.
spem (
DŁUG. Hist. V
p. 438
).
2.
dotrzeć dokądś; pervenire
HUSSOW. p. 12, v. 77 : multaque c-xi loca sunt libri.
E.
singulare (cum voce
complacendi
confunditur)
przypodobać się komuś; alicui complacere
KodPol II p. 723 (a. 1356) : considerantes grata regnoque ... vtilia obsequia, quibus se idem Petrus milies c-itur nostrae regiae maiestati.