Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPLANO

Gramatyka
  • Formycomplano, conplano
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr. propr. zrównać, wyrównać, wygładzić
  • II. transl.
    • A.
      • 1.
        • a. + expensas) wyrównać, zrównoważyć coś
        • b. wynagrodzić, odpłacić, zadośćuczynić, naprawić
      • 2. iur.załagodzić, rozsądzić, rozstrzygnąć, znieść
      • 3. postanawiać, uzgadniać coś
    • B. homines: pogodzić

Pełne hasło

COM-PLANO s. CONPLANO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • B.
  • N.
[part. perf. complenatis : ZabDziej III p. 148 (a. 1491) : in expensis ... complenatis. gerund. complanendo ib. II p. 194 (a. 1484) : illa omnia complanendo.]
I. propr. zrównać, wyrównać, wygładzić; aequare, planum reddere.
N. pass. sensu refl.
VITELO Opt. p. 209 : cum ad aliquam differentiam positionis illi pori c-antur.
Syn.
coaequare ( ArPrawn I p. 425, a. 1554) .
II. transl. et in imagine
A. res
1.
a. wyrównać, zrównoważyć coś; compensare (praec. expensas)
AGZ VII p. 41 (a. 1398) : expensas ... litis ... mutuo c-ntes.
KodPol II p. 539 (a. 1470) : expensas hincinde in lite factas ... c-amus ... et conpensamus.
Ita saepius.
N.
KsgŁawKr p. 34 (a. 1368) : quidquid pertinebat ... ad ... Gehardum, omnia dedit et c-vit et manebit liber.
b. wynagrodzić, odpłacić, zadośćuczynić, naprawić; remunerare, rependere, satisfacere
DŁUG. Hist. III p. 579 : Wladislaus rex magistro Prussiae ... se ... iniurias per eum Withaudum ordini illatas c-turum offert.
Tom. I p. 120 (a. 1510) : ad ejusmodi conventum deveniatur, in quo tot male acta corrigi et c-ri possunt.
Ita saepius.
2. załagodzić, rozsądzić, rozstrzygnąć, znieść; componere, decidere, tollere (praec. iur. )
KodWp I p. 483 (a. 1282) : quidquid ambiguitatis super aliis villis ... excitatum fuerat ... taliter duximus c-ndum.
KsgHenr p. 185 : princeps ... michi commisit, ut ... causam ... discuterem et taliter c-rem, quod iste querele perpetue sopirentur.
KodLit p. 88 (a. 1404) : predicte difficultates per amicabilem compositionem debent c-ri et sopiri.
Ita saepissime saec. XIII—XVI.
Syn. et iuxta posita
compensare ( DŁUG. Hist. I p. 560 ) , componere ( StPPP III p. 17, a. 1532) , diffinire ( ArHist VI p. 119, a. 1490) , dirimere ( StPPP VI p. 313, a. 1527) , discutere ( AKapSąd I p. 353, a. 1435) , exstinguere ( KodUJ II p. 13, a. 1442) , mutilare ( KodMp IV p. 295, a. 1434) , in nihilum redigere ( ib. ), refundere ( KodLit p. 291, a. 1422) , remittere ( CodEp III p. 572, a. 1448) , sedare ( PP II p. 16, a. 1447 ; DŁUG. Hist. I p. 560 et saepius), sopire ( KsgHenr p. 185 ; KodLit p. 88, a. 1404 ;et saepius), terminare (fine: CorpJP III p. 216, a. 1512) .
3. postanawiać, uzgadniać coś; constituere, componere (sq. ut)
CodEp III p. 7 (a. 1446) : nos ... in fraterna caritate confederavimus, c-vimus, composuimus, colligavimus ... ut qui amicus et inimicus esset Polonis, erit et Lythvanis et econtra (cf. RHist XX p. 24).
B. homines: pogodzić; reconciliare, in concordiam redigere
APozn I p. 67 (a. 1440) : c-ntes partes hincinde arbitrati siimus in hunc modum.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)