Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CAEDO

Gramatyka
  • Formycaedo, cedo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, cecidi, caesum s. cesum s. cessum
Znaczenia
  • I.
    • 1. ścinać, obcinać, rąbać
      • α. + capite
      • β.
    • 2. wycinać, ryć
  • II.
    • 1. bić, chłostać, ranić
    • 2. zabijać
    • 3. pokonać, zwyciężyć
  • III. + super pecuniam potrącić (z jakiejś sumy)

Pełne hasło

CAEDO s. CEDO, -ere, cecidi, caesum s. cesum s. cessum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
[2. sg. ind. perf. act. cedisti:
StPPP II p. 795 (a. 1473) : tu ... Sbigneum ... ad quatuor partes cedisti.
3. sg. ind. perf. act. cesit:
AKapSąd II p. 530 (a. 1442) : eosdem in facies cesit.
Tom. III p. 150 (a. 1514) : fudit et fugavit atque strenue cesit.
3. pl. ind. perf. act. ceserunt:
StPPP VIII p. 241 (a. 1388) : pro ... pinis, quas ceserunt.]
I.
1. ścinać, obcinać, rąbać; succidere, abscidere, amputare.
Explicat
GLcerv p. 477 : c-re arborem est non solum succidere, quod est securi totam arborem crebris ictibus excidere «wyrębać», sed etiam ... c-re ex parte «podrębać, podciąć».
N. glossas Pol.
RFil XXIV p. 366 (a. 1428) : c-bant «rzazali».
AKapSąd III p. 36 (a. 1472) : XI capecias roborum ... in fine tenuiori unius pedis c-sorum alias «flakowanego».
AGZ XVI p. 298 (a. 1499) : familiarem ... vulneratum et c-ssum alias «srabanego».
Cf. CIDO I 1.
N.
locut.
α. capite :
DŁUG. Hist. II p. 421 : imperatoris... in Neapoli capite c-si.
MIECH. p. 144 : Ruthenos capite c-sos.
β. ad quattuor partes ( StPPP II p. 795, a. 1473 cf. supra).
2. wycinać, ryć; excidere, caelare
IANIC. p. 38, v. 88 : grandibus in saxo carmina c-e notis.
Cf. CIDO II 2.
II.
1. bić, chłostać, ranić; verberare, ferire, vulnerare. Saepe additur quo instrumento, v. gr. fla gellis, flagris, fustibus, loris, palma, plagis, pugno, verberibus, virgis.
N. locut.
alapis (ex Vlg. Marc. 14,65 AConst p. 139, a. 1279).
N. ictu machinae bellicae
DŁUG. Hist. V p. 225 : dux per bombardam c-sus subito exspiravit.
Constr.
a. abs.
b. sq. abl. instr.
c. sq. ad:
DŁUG. Hist. IV p. 443 : ad maxillam eius manu extensa c-idit.
Cf. etiam sq.
d. sq. in c. acc. AKapSąd II p. 530 (a. 1442) cf. sq.
ARect I p. 441 (a. 1502) : ipsa percussit eum et c-dit in faciem.
e. sq. in c. abl.
DŁUG. Op. p. 12 : fustibus in corpore nudo c-sus ... est.
2. zabijać; occidere.
3. pokonać, zwyciężyć; devincere, debellare.
III. singulare: super pecuniam potrącić (z jakiejś sumy); detrahere
AGZ XII p. 93 (a. 1441) : pueri predicti debent c-re vulgariter «strøczicz» matri sue super solucione, quam tutores ponebant.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)