Ogólne
Pełne hasło
Więcej

BENEVOLENTIA

Gramatyka
  • Formybenevolentia, benivolentia, benivolencia, benevolencia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • 1. animus benevolus, humanitas erga aliquem, bona voluntas, benignitas.
      • α. + benevolentiae gremium
      • β.
      • γ. + benevolentiam obire
    • 2. beneficia, munera
  • II. libera voluntas, bona voluntas
  • III.
    • 1. + libertas
    • 2. possessoris ius integrum nec suspectum
  • IV. concordia, concordiae reconciliatio

Pełne hasło

BENEVOLENTIA, -ae f. scr. benivolentia,,benivolencia,,benevolencia
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • B. (beni-),
  • BJ.
  • A. (beni-).
I.
1. życzliwość, łaskawość, uprzejmość, przychylność, dobra wola; animus benevolus, humanitas erga aliquem, bona voluntas, benignitas.
N.
α. in imagine benevolentiae gremium
*LhnUrk II p. 465 (a. 1305) : b-e nostre gremium voluntarie et liberaliter aperimus.
β. abundat
*LhnUrk I p. 65 (a. 1324) : regiam adhibemus b-am liberalem.
KodMp IV p. 485 (a. 1448) : specialis b-e nostre gracia.
γ. benevolentiam obire i. q. ambire
MIECH. p. 2 : ad obeundam et nutriendam b-am fraternam.
Syn. et iuxta posita
amor ( CodEp III p. 413, a. 1493) , affectio vel affectus (( ib. I 2, p. 58, a. 1448 ; ib. III p. 32, a. 1448 ;et saepius), caritas ( StKapWł p. 1, a. 1500) , favor ( AKap Sąd 11 p. 63, a. 1425 et saepius), gratia ( CodEp III p. 219, a. 1475), humanitas ( ib. p. 32, a. 1448), observantia ( AKap p. 164, a. 1558) , veneratio ( CodEp III p. 14, a. 1447) , zelus ( KodKrak p. 263, a. 1476).
Constr.
a. abs.
b. sq. gen. personae.
N. sq. gen. rei, v. gr.
devotionis ( KodPol I p. 12, a. 1176) , favoris ( KodKKr I p. 94, a. 1272).
N.
meton. dowód życzliwości, łaski; benignitatis erga aliquem indicium
JusPol p. 31 (saec. XIV medio): b-am cum pignorato facientes.
2. pl. dobrodziejstwa, przysługi; beneficia, munera
KADŁUB. p. 53 : efficacissima enim est b-arum consiliatrix pecunia.
PommUrk VI p. 249 (a. 1325) : in recompensam servitiorum et b-arum, que ... consules ... inpenderunt.
APozn I p. 419 (a. 1469) : nos ... recolentes famosi Petri ... b-as et obsequia, quibus ... nobis placuit etc.
Cf. Th. II 1897, 21 sq.
II. wolna wola; libera voluntas, bona voluntas
KodMp I p. 71 (a. 1262) : villa quondam militaris, quam pecunia de thesauro nostro ... ab eisdem militibus pupblice cum omni b-a noscimur comparasse.
ArPrawn V p. 433 (a. 1396) : Iohannes ... Katherine pro sponsalium intuitu quinque marcas resignavit, et unam marcam ex sua b-a eidem ad dictas marcas quinque addidit.
N.
fere i. q. zgoda, zezwolenie; consensus, permissio
CodSil(M) p. 157 (a. 1193) : villa Rogereuo ... collata est a Benedicto episcopo Poznaniensi cum b-a ducis.
APozn I p. 94 (a. 1443) : nos ... consules civitatis Poznaniensis tamquam arbitri et amicabiles compositores inter Andream ... debitorem et Johannem ... creditorem, de ipsorum b-a talem se recognovimus fecisse concordiam pro debito, quod Andreas etc.
III.
1. wolność, swoboda; libertas
AGZ XVI p. 235 (a. 1492) : Stanislaus debet habere b-am in silvis omnibus Sigismundi ad curiam suam lignorum scissionis.
StPPP IX p. 211 (a. 1523) : Margareta Dąbrowska ... in dicta scultecia ville Krayowycze victum reseruat sibi alias «zywyzną» et debet habere in scultecia dicta b-am alias «zwolyenysthwo» ad mortem (cf.
ib. supra p. 210 ). Cf.
ib. p. 214 (a. 1526) : qui ffilius Mathias dicte Margarete Dąbrowska debet illam ffouere in scultetia sua et prouidere ad mortem suam et dare sibi omnem victum iuxta necessitatem suam.
2. wolność od cudzej pretensji, niepodejrzana czyjaś własność; possessoris ius integrum nec suspectum
StPPP XI p. 261 (a. 1523) : duo homines ... fideiusserunt pro b-a orti.
Ib. p. 264 (a. 1556) : statuo quatuor fideiussores, qui pro me fideiusserunt pro b-a agri mei.
Cf. BENEVOLUS III 1 b.
IV. singulare: fere i. q. zgoda, pogodzenie się; concordia, concordiae reconciliatio
AKapSąd III p. 70 (a. 1499) : Myskowski ... ex hospicio discedere mandavit Mathia nolente et se ad b-am offerente.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)