General
Full Entry
More

EFFICACIA

Grammar
  • Formsefficacia, efficatia
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ae
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I. actio, in dustria, studium.
  • II.
    • 1. efficiendi vis ac potestas.
    • 2. + ius efficaciae auctoritas, vis, momentum
    • 3. veritas, fides
    • 4. effectus, eventus
      • α.
      • β.
      • γ.

Pełne hasło

EFFICACIA s. EFFICATIA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • K.
[acc. sg. efficaciem:
KodPol III p. 437 (a. 1464) : hec omnia ... robur et efficaciem ... tenere (nisi typothetae mendum subest ).]
I. działanie, wykonywanie, wysiłek; actio, in dustria, studium.
Simili sensu per abundantiam
efficaciae sollicitudo :
PrPrz p. 32 (a. 1392) : diuinis beneplacitis cupientes convenire studium apponamus et sollicitudinem e-e, ut etc.
II.
1. siła sprawcza, moc (oddziaływania), skuteczność; efficiendi vis ac potestas. Glossa Pol.
RFil XXV p. 153 (saec. XV med.med) : multiplicem e-am «vyelyka doszthathecznoscz».
Cf. ib. XXIII p. 306 (saec. XV med.).
Dicitur
multa ( MARTIN. OP. Marg. fol. l 6b) , perfecta ( WROCŁ. EpitConcl fol. D IVb), item impletionis ( MARTIN. OP. Serm. p. 33 nlb. ).
Iuxta ponitur
virtus ( DŁUG. Op. p. 31 et saepius).
Constr.
a. sq. gen.
N. locut.
formae urzekająca uroda; venustas ad alliciendos animos apta
DŁUG. Op. p. 26 : ad formae ... e-am etiam mores blandi ... accesserant.
b. sq. ad:
MATTH. Dial. fol. XCVIIb : racio tua ... ad eum ... nullam e-am habere conprobatur.
Cf. Th. V 2 ,158, 83. c. sq. in c. abl.
ArLit I p. 96 (a. 1449) : secundum ... quod aliquis ipsorum maioris eminende, diligencie et e-e in suis laboribus visus... fuerit.
d. sq. super :
NIC. BŁ. Serm. III p. 112 : et sic luna habet e-am super mare, sic Maria super amaricatos peccatores.
2. ważność, znaczenie, skuteczność; auctoritas, vis, momentum
KodMaz(L) p. 17 (a. 1253) : cum ... acciones humane ... cum tempore minime tardent diffluere ... ita quod nullam e-am sorciantur.
KodWp II p. 78 (a. 1293) : in cuius rei firmitudinem et maiorem e-am ... presentes nostras litteras conscribi iussimus.
StPPP II p. 527 (a. 1443) : execucio ... et obseruacio premissorum omnium ... post lapsum octo dierum ... debet habere suam e-am atque essenciam.
Ita passim saec. XIV—XVI. Simili sensu ius efficaciae :
AGZ XVI p. 378 (a. 1463) : vendicio advocacie ... penitus nullum ius habeat e-e et firmitatis, sed ipsam ... cassetis et in nichilum redigatis.
Iuxta posita
effectus ( KodLit p. 302, a. 1423, cf. CIOŁ. Lib. I p. 208 ) , essentia (cf. supra 33 ), firmitas ( KodMp I p. 395, a. 1376 et saepius), momentum ( KodKKr II p. 479, a. 1421 et saepius), robur ( KodMp IV p. 146, a. 1414 et saepius), valor ( StPPP VI p. 59, a. 1511) , vigor ( APozn I p. 345, a. 1462).
Praec.
litterarum publicarum, scriptorum sim.( PommUrk II p. 402, a. 1279 et passim saec. XIII—XVI).
Item
testium ( PommUrk II p. 432, a. 1280 : acta principum ... solent ... testium scriptorumue e-a ... solidari), sigillorum (
KodMp II p. 185, a. 1292 : facta ... literarum validarum ac sigillorum authenticorum e-a perhennentur).
3. prawdziwość, wiarygodność; veritas, fides
DŁUG. Hist. I p. 510 : veritatem et e-am nuntiorum verbis inesse.
Ib. IV p. 230 : in verbis et promissis Sigismundi regis nullam e-am repo nens, quippe qui eum tot ... vicibus fefellerat.
Syn.
veritas ( SACR. Elucid. fol. A IVa) .
4. spełnienie, skutek, wynik; effectus, eventus
AUnii p. 49 (a. 1404) : cupientes ... verba nostra rerum e-e conformare.
Glossae Pol.
RFil XXIV p. 372 (saec. XV med.med) : e-a «vszythek».
Glb p. 34 : e-a «pozitek».
N. locut.
cum efficacia faktycznie, rzeczywiście; re vera, profecto, sane( PommUrk II p. 438, a. 1280 : eosdem volumus contra quemque ... in omnibus eorum iustis causis cum e-a promovere. Ita saepius).
Locut. Ad
1—4:
α. efficacia (alicui rei) inest cf. supra 983,53 provenit ( DŁUG. Op. p. 45 ).
β. efficaciam (alicui rei) dare ( id. Hist. Iv p. 314 ; ib. V p. 641 ) ;, praestare ( id. Op. p. 127 ), item (in aliqua re) reponere(cf. supra 983,55 ).
γ. efficaciam habere (cf. supra 983, 55 et passim). Simili sensu obtinere ( KodMp I p. 295, a. 1376 et saepius), sortiri (cf. supra 983,28 et saepius), sumere (ex aliqua re: MARTIN. OP. Serm. p. 33 nlb. ), secum ferre ( DŁUG. Hist. IV p. 450 ), item cum efficacia esse ( DOBCZ. Ars fol. a IIIb) .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)