General
Full Entry
More

EFFICIO

Grammar
  • Formsefficio
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ere, -eci, -ectum
Meaning Outline
  • I.
    • A. concr.
      • 1. facere, conficere, construere.
      • 2. + milites cogere, contrahere.
    • B. abstr.
      • 1. facere, perpetrare, exsequi
        • α. + omnia iura cum aliqua re iuris condicionibus satis facere
        • β. + causam accusationis coram iudice causam fieri
      • 2. causam afferre, commovere, concire.
        • α.
        • β. + vires addere
        • γ. gram.
      • 3. + numerum i. q. explere.
  • II. facere, reddere (aliquem, aliquid)

Pełne hasło

EFFICIO, -ere, -eci, -ectum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • B.
  • A.
  • N.
[afficio pro efficio : AGZ XVII p. 50 (a. 1471) : te ... concitat ... ut afficeres iuramentum pro dampno. Pass. effio: JAC. PAR. Serm. fol. 69b : duriores effiebant Iudaei.
Cf. Th. V 2,164,26 sqq.] plerisque locis ad vim vocis
faciendi proxime accedere videtur
I.
A. concr.
1. res: wykonać, sporządzić, zbudować; facere, conficere, construere.
2. milites wystawić wojsko; cogere, contrahere.
N. sq. sg.
AGZ V p. 45 (a. 1422) : scultetus ... unum famulum ad quamlibet expedicionem generalem expedire et e-re tenebitur.
B. abstr.
1. dokonywać, spełniać, popełniać; facere, perpetrare, exsequi, v. gr. cladem ( Tom. I p. 56, a. 1510) , expiationem ( DŁUG. Hist. III p. 243 ) , homicidium ( ZabDziej IV 1 , p. 46, a. 1551).
N.
missam odprawiać mszę św. ; i. q. celebrare ( KodWp III p. 60, a. 1357 ; StPPP IV p. 217, a. 1420).
Praec. iur.
concordiam (inter aliquos: KsgŁawKr p. 55, a. 1370 et passim ib. ), cautionem fideiussoriae (alicui: AGZ XVI p. 339, a. 1503) , iuramentum (cf. supra 986,43 ), plenitudinem iustitiae (de aliquo: Dogiel I p. 62, a. 1472) , ius privilegii sibi (syn. expedire: PP II p. 6, a. 1447).
N. locut.
α. omnia iura cum aliqua re spełnić wszystkie prawem wymagane warunki; iuris condicionibus satis facere KsgŁawKr p. 16 (a. 1367) : elapso anno eandem cameram si non exemerint, extunc dictus Cacharias cum dicta camera facere et dimittere, tamquam omnia iura cum ea e-isset ... habere habebit.
β. causam stać się przyczyną skargi sądowej; accusationis coram iudice causam fieri AGZ XVII p. 35 (a. 1470) : testes iuraverunt ... quia ipse ... Stepan, prout fuit inculpatus, non est reus nec causam e-ns in eo facto.
2. sprawiać, powodować, wywoływać; causam afferre, commovere, concire.
Iuxta posita
auctorizare, dirigere ( DŁUG. LibBen I p. 270 ) , operari ( id. Hist. IV p. 300 ).
N. locut.
α. commodum (alicuius: PP II p. 193, a. 1454 ; profectum alicui: DŁUG. Hist. I p. 340 ; ; utilitatem: ArPrawn V p. 482, saec. XV ex.ex), item fructum (i. q. ferre DŁUG. Hist. V p. 284 ).
β. vires dodać sił; addere CRIC. p. 226, v. 10 : quae tibi potandi tantas confectio vires e-et.
γ. gram. actum verbi (de supposito: GŁOG. Alex. II fol. 1 VIIb). Cf. Th. V 2, 172,26 sqq.
Praec. phil., syn.
causare ( WROCŁ. Epit. fol. a IIa) , generare ( BYSTRZ. Top. fol. s VIa).
Dicitur
per partem ( ExPhys fol. p VIb) , in se ( MatFil IV p. 65, saec. XV : si essentia e-ret esse in seipsam, sequeretur quod aliquid esset causa essendi effectiva sibi ipsi).
Part. praes, loco adi. vel subst. cf. s. v.
EFFICIENS.
3. numerum osiągać pewną liczbę, wynosić, liczyć; i. q. explere.
Constr. ad A—B: indicatur obi.
a . sq. acc. b. sq. acc. c. inf. c. sq. enunt. fin. d. sq. pro: KH V p. 826 (a. 1476) : ut ... dignaretur e-re pro liberacione filii mei. e. sq. adv. satis i. q. facere ARect I p. 148 (a. 1478) : Stanislaus ... promisit ... Johanni coram dno rectore satis e-re. Indicatur modus vel causa a. sq. abl. b. sq. ex. c. sq. per : WROCŁ. Dial. fol. B Ib : propositio autem ... e-itur vniuersalis vel particularis ... per signa. Cf. item d. sq. locut. adv. KsgŁawKr p. 147 (a. 1390) : procuratorem ... constituit ... et e-ecit, tamquam personaliter interesset.
II. uczynić kogoś kimś (coś czymś) lub jakimś; facere, reddere (aliquem, aliquid).
Constr. c. acc.
a.
sq. acc. adi. (vel part. perf.) usu latiore quam ap. antiquos, saepe per periphrasim loco verbi simplicis, v. gr.
consolatum (i. q. consolari ArHistVIII p. 369, a. 1503) , damnificatum (i. q. damnificari APozn I p. 117, a. 1446) , expeditum (i. q. expedire ArPrawn I p. 241, a. 1443) , liberum (i. q. liberare ab aliquo: KsgŁawKr p. 198, a. 1392 : in causa: KsgMaz II p. 204, a. 1426) , obligatum (ad aliquid i. q. obligare AKapSąd III p. 308, a. 1516) , quittum(i. q. quittare ZabDziej II p. 116, a. 1483) , sanum (i. q. sanare CantMAe I nr 6, v. 4a ).
N. locut.
certiorem zawiadomić; i. q. facere ( DŁUG. Hist. I p. 103 et saepius saec. XV—XVI). b. sq. acc. subst. Occ. sensu desiderativo
DŁUG. Op. p. 37 : episcopus ad altare prostratus ... Deum sibi et ecclesiae suae e-bat ... defensorem.
N. iur. wyznaczyć do pełnienia jakiejś funkcji; constituere, creare, v. gr. procuratorem ( KsgŁawKr p. 104, a. 1373) . c. sq. ex, v. gr. pascua e campis ( DŁUG. LibBen I p. 43 ) . d. sq. gen. (qualit. vel poss. ). Pass. ad I—II: stawać się; fieri, exsistere.
N. constr. sq. locut. adv.
KodKrak p. 438 (a. 1456) : si ... alter socius ... de hoc facto ... socij sui sciret et hoc magistris ... non retulerit, extunc eciam talis debet e-i sicut et ille, qui tale factum illicitum ... perpetrauit.
Cf. supra xxx.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)