- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- L.
- A.
- H.
- N.
I.
1.
propr. oddzielać, rozdzielać, rozłączać, rozgraniczać; disiungere, dividere, separare, definire.
Glossa
Pol.
RFil XXV p. 127 (saec. XV ex.ex) : d-re «rosgednacz».
Additur abl. , v. gr.
lineolae positione (
KodPol I
p. 354, a. 1499)
, vittis crines (
GŁOG. Phys. fol. A 3b).
2.
sensu latiore: rozróżniać, odróżniać, wyróżniać;
distinguere. Pass.
różnić się; differre.
Constr.
ad
1—2: a.
abs.
b.
sq.
ab. c.
sq.
inter. d.
sq.
per :
JAC. PAR. Tract. fol. C IIIa : modus d-ndi spiritum bonum a malo ... per speciem uisibilem ex proprietatibus rerum uisibilium.
STOB. Sign. fol. a 2a : modi significandi, per quos d-untur partes orationis.
WROCŁ. Dial. fol. A 2a : verum a falso per rationes d-re.Cf. Th. V 1, 1301, 58. e. sq. ex cf. et Th. V 1, 1301, 53 sq. Occ. (sq. in c. acc. ) wydzielić na jakiś cel; distinguendo designare
DŁUG. Op. p. 236 : Cunegundis ad ilocum salis fodinae sibi a patre donatum, quasi Ilum ... in perpetuam suam hereditatem et possessionem d-tura ... anulum ... proiecit in foveam.
II.
I.
rozważać, rozpatrywać, roztrząsać; discutere, cognoscere, examinare. Additur sollicita observatione (
KodWp II
p. 417, a. 1327).
2.
rozpoznać, poznać, zapoznać się z czymś; dinoscere, agnoscere,cognoscere.
Concr. visu,
v.
gr.
corpus longe distans (
BYSTRZ. AnalPost fol. g V*)
,
vexilla (
Lites I
p. 197, a. 1339),
item abstr.
i. q. intelligere. Pass. być wiadomym; notum esse
PommUrk II p. 284 (a. 1274) : necessarium esse d-itur et opportunum, ut etc.
*Ztschr. XLVI p. 229 (a. 1277) : tot fructus ... sicut in bonis tuis nunc vendendis d-eris habuisse.
3.
postanowić, wyznaczyć, ustalić; constituere,statuere, determinare (ad vim vocis decernendi proxime accedit).
Iuxta posita
disponere, dirigere (
ModlWW
p. 14
)
, velle (
PommUrkV
p. 102,
a. 1313).
Additur
iuridice (
KodMp IV
p. 504,
a. 1450).
Refertur ad
concr.
granicies
(i. limites)
inter partes (silvas :
DokMp I
p. 295, a. 1400
;
KodMp IV
p. 504, a. 1450),
item ad
abstr.
iustitiam (aequitatem
de iudice
ArPrawn V
p. 115, a. 1498
;
AGZ XV
p. 346, a. 1498).
Occ.
sensu praegnanti
:
zarządzić wykonanie (jakiejś czynności prawnej);
(actionem aliquam) iure peragi iubere
StPPP II p. 324 (a. 1428) : Johannes ... penam solvit, quia visionem non d-ns alias «nie rosprawil» causam proposuit.
Constr.
ad 1—3:a. sq.
acc.
b. sq.
acc.
c.
inf.
c. sq.
enunt.
interrog.
4.
rozstrzygnąć sądownie, wydawać wyrok;
sententiam ferre (de iudice).
Glossae
Pol.
AGZ XI p. 47 (a. 1429) : causam ... ad presenciam ... capitanei ... ad finalem decisionem d-ndam distulimus, vulgariter «ku skazany»ita, quod etc.
KsgLub p. 37 (a. 1448) : tu nos pro ista controversia ... preterita d-e alias «osszandzy».
Iuxta
posita
componere (
CorpJP II I
p. 391, a. 1519)
, diffinire (
StPPP VIII
p. 712, a. 1399)
, diiudicare (
ib.
et saepius), dirimere (
KodKKr I
p. 135,
a. 1295)
, iudicare, sententiare (
StPPP I
p. 319,
saec. XV med.).
Constr.
a.
abs.
vel omisso
obi.
b.
sq.
acc.
,
praec.
causam, quaestionem
sim., item
decisionem finalem,
cf.
Occ.
aliquem (pro aliqua re),
cf.
et
Th. V 7,
1305, 3 sqq.
c.
sq.
de :
AKap p. 130 (a. 1555) : ad d-ndum et diiudicandum de decimis manipularibus in villis regalibus.d. sq. inter :
StPPP I p. 190 (a. 1412) : subiudex assumptis ... aliquot terrigenis inter partes d-at.
III.
fungitur vice simplicis verbi cernendi widzieć
PommUrk VI p. 105 (a. 1322) : ubi ... fluvii ... simul concurrere d-untur.