- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- A.
I.
adi.
1.
przeciwległy; oppositus, contra iacens, contra aliquid situs.
2.
przeciwny;
adversus.
Constr. abs. vel sq. dat.
Praec.
log.
t. t. o stosunku przeciwieństwa w kwadracie logicznym; de ratione, quae intercedit inter propositiones in quadrato logico sibi adversas
GŁOG. ExLog fol. 33a : per oppositum ... conclusionis ... debet intelligi ... oppositum ... contradictorium vel c-um.
BYSTRZ. Log. fol. z IVb : diffinitio oppositionis et diuisio eiusdem in c-am, subcontrariam et contradictoriam.
Id. AnalPr fol. m Vb : duplices sunt propositiones c-ae: quaedam sunt c-e secundum se, scilicet que seipsis et non ratione alicuius alterius propositionis contradantur ... alie sunt c-e secundum accidens et secundum genus.Ita saepissime.
3.
wrogi, nieprzyjazny, przeciwny, sprzeciwiający się; inimicus, infestus, adversus.
N. syn.
inimicus (
*CodVit
p. 91, a. 1403)
, nocivus (
LiegnUB
p. 109, a. 1347).
Constr. abs. vel sq. dat. Eodem sensu
subst.
contrarius,,
-ii
m.
przeciwnik;
adversarius.
4.
singulare: odmowny; qui denegat
DŁUG. Hist. I p. 481 : cum ... a civibus c-um responsum accepisset.
II.
contrarium,,
-ii
n.
1.
subst.
a.
(plerumque pl. ) przeciwieństwo, coś przeciwnego; id quod alicui rei opponitur, adversum est (saepe c.
gen. ).
N. iuncturas verbales
contrarium attemptare
(
KodMp II
p. 219, a. 1310)
, dicere (
Lites I
p. 149,
a. 1339)
, facere (
StSyn III
p. 34, a. 1320
;
CALLIM. Rhet.
p. 86
et saepius), opinari (
BYSTRZ. AnalPr fol. n IVa)
, probare (
CodEp I 1,
p. 40, a. 1413)
,
tenere (
WŁODK. Op.
p. 409
).
Praec.
log.
t. t.
α.
o pojęciach: przeciwieństwo, coś przeciwnego;
de notionibus
GŁOG. ExLog fol. 90a : opposita ... et c-a mutuo se expellunt.
BYSTRZ. Log. fol. n Va : c-a enim sunt, que sub eodem genere posita sunt et maxime a seinuicem distant.Ita saepissime. Distinguuntur contraria mediata et immediata ( GŁOG. Porph. fol. s IIIa : c-a ... mediata sunt, inter que datur medium ... c-a immediata sunt, inter que non cadit medium, vt sanum et egrum.
BYSTRZ. Log. fol. r VIIb : c-a immediata sunt, quorum necesse est alterum inesse suo proprio susceptibili.
Ib. fol. r VIIIa : c-a mediata sunt, quorum non est necesse alterum inesse suo proprio susceptibili.
Id. Top. fol. x IIa : duplicia sunt c-a: quedam sunt immediata, cuiusmodi sunt sanum et egrum, verum et falsum; alia sunt c-a mediata, cuiusmodi sunt album et nigrum);item dicuntur contraria per se et per accidens ( WROCŁ. Epit. fol. g IIIb) , proprie et improprie ( ib. ).
β.
o zdaniach: stosunek przeciwieństwa w kwadracie logicznym; de propositionibus in quadrato logico sibi invicem adversis
BYSTRZ. AnalPr fol. l VIa : ex contradictorio et c-o conclusionis cum maiore in modis vniuersalibus secunde figure potest conuersiue syllogisari c-um et contradictorium minoris.
b.
opór, sprzeciw, sprzeciwianie się; recusatio, contradictio, oblocutio, dissensio
AGZ IV p. 197 (a. 1482) : ministerialis ... proclamavit ... et nullo c-o facto ... Iohannes ... scopulos sipavit.
Ib. XIX p. 553 (a. 1482) : quem scopulum ministerialis ... proclamavit et nullo c-o scopulos sipavit.
ArHist V p. 398 (a. 1495) : episcopus c-um non dabit, imo consentiet.
c.
singulare: pl. nieporozumienie?
controversia?
Dogiel I p. 79 (a. 1491) : qui omnes cum praefatis oratoribus ... convenerunt et pluribus diebus de mediis c-orum et pacis tractarunt.
2.
in
locut.
adv.
ex contrario, in contrarium
(saepissime) przeciwnie, odwrotnie, z przeciwnej strony, inaczej; contra, secus, aliter.
Eodem sensu
a (de) contrario :
CodVit p. 492 (a. 1420) : si ... Cruciferos velle facere de c-o sentiremus (
N.
de omni contrario :
AGZ XVIII
p. 273, a. 1485)
.
ZABOR. p. 25 : ubi sufficienter patet causa omnium malorum, a c-o vero omnium causa bonorum etc.Ita saepius.
Item
per contrarium:
MARTIN. OP. Serm. fol. 167a : olim fuit melior prelatus, qui minus habuit de felle et plus de melle, hodie per c-um.Ita saepius.
N. iuncturas
α.
verbales in contrarium aliquid asserere (
AGZ XVI
p. 354, a. 1504)
, dicere (
CracArt IV
p. 335,
a. 1492)
, facere (
PEREGR. fol. c VIb
et saepissime), iudicare (
KodUJ IV
p. 139, a. 1535)
, mutare (
KADŁUB.
p. 214
)
, recidere (
DŁUG. Hist. III
p. 238
).
β.
nominales in contrarium memoria est (exsistit, exstat:
KodMp II
p. 252,
a. 1322
;
Lites I
p. 347, a. 1339
;
KodWp IV
p. 24,
a. 1359
et saepius), probatio (
WŁODK. Den.
p. 189
et saepius).