Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DUCISSA

Gramatyka
  • Formyducissa
  • Etymologia dux
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.+ — propr. księżna, księżniczka
  • II. przewodniczka, sprawczyni

Pełne hasło

DUCISSA, -ae f. (dux)
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • H.
  • Ha.
  • A.
  • N.
[dat. pl. ducissabus:
RachJag p. 66 (a. 1389) : ducissabus Lythwanicis.
Ib. p. 121 (a. 1389) : domine regine et ducissabus.
itemducissibus:
RFil XXIV p. 56 (saec. XIV ex.ex) : doctrina reginabus, ducissibus, nobilibus.]
I. propr. księżna, księżniczka; ducis (i. principis) uxor vel soror vel filia KodWp I p. 15 (a. 1138
1144) : ego ... Salomea d-a Polonie etc.
KodKKr I p. 1 (a. 1166) : Mariae d-ae Poloniae de commutandis villis ... pactum.
KodMp I p. 17 (a. 1228) : ego Grzymyslawa diuina miseratione d-a Polonie etc.
Ita vulgo usque ad saec. XVI.
Syn. et iuxta posita
domina (Plocensis ac Visnensis : ArHist XII p. 364, a. 1343 ; Trocensis, Lucensis : AUnii p. 27, a. 1392 ; in Legnicz: CodEp III p. 38, a. 1449) , princeps, principissa ( ArHist XII p. 306, a. 1375 ; ib. p. 350, a. 1375) Glossa Pol.
GLb p. 33 : d-a, «kszyązna».
Additur
a. divina miseratione ( supra xxx ). b. Dei gratia ( KodMp II p. 127, a. 1268 ; KodWp II p. 64, a. 1292 et saepissime usque ad saec. XIII ex. ). c. pro mero titulo et honorifica appellatione (praeclara) domina ( ArHist XII p. 315, a. 1374 ; PP VI p. 120, a. 1430 ; ib. p. 123, a. 1430 ; MazZHerb p. 58, a. 1466 et saepius).
Distinguitur
a. sq. adi. loci ,v. gr. Lithuanica ( RachJag p. 66, a. 1389) , Oswantimensis ( ArHist XII p. 306, a. 1375) , Saganensis ( ib. p. 364, a. 1343) , Sandecensis et Glogoviensis ( KodMp III p. 14, a. 1334) , Stolpensis ( RachKról p. 172, a. 1477) , Teschinensis ( KodMp IV p. 75, a. 1401 ; KodKKr II p. 281, a. 1403) . b. sq. gen. (nominis urbis, regionis sim.), v. gr. Cracoviae ( *KodMp II p. 78, a. 1247 ; ; et Sandomiriae ib. p. 127, a. 1268) , Cuiaviae (Lanciciae, Siradiae: KodWp II p. 64, a. 1292 ; ChrOl p. 314 ) , Lithuaniae ( AUnii p. 27, a. 1392 ; Lites II p. 146, a. 1413) , Masoviae ( ArHist XII p. 364, a. 1343 ; AKapSąd II p. 565, a. 1450 ; RachKról p. 171, a. 1476 et saepissime), Poloniae ( supra xxx et saepius), Russiae ( AKap Sąd III p. 58, a. 1488) , Silesiae ( CodEp III p. 38, a. 1449).
Item sq. gen. nominis mariti
PommLw II p. 47 (a. 1408) : d-e Semouiti de Bełza.
RachJag p. 402 (a. 1412) : stacio d-e Semowitii.
PP VI p. 123 (a. 1430) : in presencia preclare domine d-e Boleslai.
c. sq. de (c. nomine loci)
PomnLw III p. 18 (a. 1416) : d-e de Mazovia.
d. sq. in c. abl. (nominis urbis)
ArHist XII p. 350 (a. 1375) : Dei gracia d-e in Rathibor.
N.
antiqua księżna matka; princeps vidua, mater principis, qui nunc est
ArHist XII p. 306 (a. 1375) : illustrissima princeps domina Salomea, Dei gracia d-a antiqua Osswenciniensis.
II. przewodniczka, sprawczyni; quae ducit ad aliquid, alicuius rei auctor est
CantMAe I p. 90, v. 3b (saec. XV): fit d-a venie s.Hedvigis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)