Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DUCATUS-2

Gramatyka
  • Formyducatus
  • Etymologia 1. ducatus nisi typothetae error subest
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. propr. propr. dukat, złota moneta, u nas powszechnie zwana czerwony złoty
      • α. +
      • β.
    • 2. sensu latius translato: pieniądze
  • II. transl. transl. dukat, jako jednostka wagi

Pełne hasło

2. DUCATUS, -i m. (1. ducatus)
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[acc. pl. ducatus (nisi typothetae error subest) DANT. in
Tom. VII p. 139 (a. 1524) : pro usu Camere ... ducatus X.
abl. pl. ducatibus infra 803, 17.]
I.
1. propr. dukat, złota moneta, u nas powszechnie zwana czerwony złoty; nummus aureus, qui in Polonia vulgo aureus rubeus appellabatur
MATTH. Prax. p. 89 : pro meliori ... data expectativae gratiae ... opportet, ut dentur XX, XXX vel XL d-i.
Lites II p. 336 (a. 1413) : quingentorum d-orum de Veneciis auri boni et iusti ponderis.
Dogiel I p. 600 (a. 1421) : sexcentos d-os seu florenos rubeos Hungaricales.
AKapSąd II p. 74 (a. 1428) : C d-os auri de Ungaria boni et iusti ponderis.
Ita vulgo usque ad saec. XVI.
Syn. et iuxta posita
florenus (rubeus Hungaricalis supra 29 et PomnLw III p. 80, a. 1422 ; KodUJ III p. 189, a. 1492) , talerus ( ArHist X p. 365, a. 1557). Cf. FLORENUS. Plerumque additur a. (puri) auri (de Camera: KodWp V p. 349, a. 1423 ; AKapSąd III p. 45, a. 1477 et saepissime), item auri de Hungaria ( ), auri de Venetiis ( ). b. in auro (Hungaricali: PomnLw III p. 80, a. 1422 ; KsgJan p. 664, a. 1485), quin immo per abundantiam auri in auro ( AKapSąd III p. 187, a. 1516 ; KsgRWar I p. 443, a. 1520 ; Tom. XVII p. 567, a. 1535 ; ArPrawn I p. 400, a. 1542) . c. (boni, puri et) iusti ponderis ( et 31 et saepissime). Additur adi. a. aureatus ( StPPP II p. 682, a. 1463) , aureus ( Tom. XVI 2 , p. 247, a. 1534) . b. Hungaricalis (Hungariae: KodUJ III p. 189, a. 1492 ; AAlex p. 54, a. 1502 ; Tom. XVII p. 567, a. 1535) . Indicatur ratio, quae inter ducatum atque alias monetae species variis locis variisque temporibus intercedebat
α. inter ducatum et grossum
PomnLw III p. 80 (a. 1422) : quilibet florenorum et d-orum ... computatus est pro LXXV grossis puris (
ib. supra XXXI sexagenas, pro quibus repositi sunt L floreni, videlicet d-i in auro ).
AAlex p. 54 (a. 1502) : quod grossi viginti fierent pro Hungariae d-o.
ArHist X p. 365 (a. 1557) : ex ... commutatione ... monetae argenteae et aureae pro moneta communi ... iacturam aeris patitur ... in quolibet d-o et talero grossos duos.
β. inter ducatum et Iulium
*CulmUB p. 725 (a. 1530) : remansit ... obligatus in Camera Apostolica ... pro DLIX d-is cum Juliis quibusque, quia totalis summa ascendit ad mille ... d-os cum Juliis.
Ad rem cf. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki p. 136—145.
2. sensu latius translato: pieniądze; pecunia (in universum)
DŁUG. Hist. I p. 163 : imperator... antipapam exoculari ... fecit, nihil illum iuvantibus d-bus suis.
II. transl. dukat, jako jednostka wagi; explicat
GLb p. 33 : d-us, genus ponris, «ducat».
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)