Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DONO

Gramatyka
  • Formydono
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A. + aliquid dawać,darować,udzielać,ofiarować
    • B. + aliquem obdarować
  • II.
    • 1.
      • a. przebaczać
      • b. wyrażać, wypowiadać
    • 2. tyle co: dać (w ogóle)
      • a. + gressum
      • b. + paginam:
      • c. + aliquem libertati, regno, laudi:
      • d. + se promptum
      • e. + aliquid alicuius arbitrio (et electioni):
    • 3. (sq. inf. vel gerund.) pozwalać,zezwalać

Pełne hasło

DONO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • A.
  • N.
[ pass. pro act. ChrPP p. 440 : militibus ... Boleslaus dona magnifica est donatus.]
I.
A. aliquid dawać,darować,udzielać,ofiarować; dono dare, offerre, tribuere. Glossae Pol.
AGZ XII p. 330 (a. 1469) : Iohannes ... marcas ... consorti sue d-vit et muneravit alias «daroval» (cf. ib. p. 332, a. 1470).
Ib. XIX p. 697 (a. 1531) : d-erunt alias «nadaly y wypusczyly».
Constr.
1. indicatur quid a. sq. acc. b. sq. acc. c. inf.
PP II p. 3 (a. 1448) : marcas ... sibi ... recipi d-erat rex[(cf.] Th. [V 1,1012,66 sqq.)].
c. sq. quod:
PP V p. 31 (a. 1425) : dominus ... graciose d-uit heredi, quod incole ... per sex grossos ... soluere tenebuntur.
2. indicatur cuia.sq. dat.
N. sq. dupl. dat.
APozn I p. 86 (a. 1441) : quas summas prefatis fraternitatibus coram iudicio post mortem suam d-erat ipsorum procurationi.
b. sq. ad:
AKapSąd III p. 368 (a. 1472) : bonis ... d-ndis ad pias causas sive personas sibi gratas.
LibBenP p. 101 : campum praedii ... ad suam ecclesiam d-tum.
Ita saepius (cf. Th. V 1,2012,28). c. sq. in c. acc.
DŁUG. Hist. II p. 122 : Bogoria, qui frequentiores villas in praefatum monasterium d-vit.
d. sq. pro :
ZabDziej II p. 386 (a. 1487) : ut d-remus marcam pro domino Donato.
3. indicatur finis
a. sq. ad :
KodWp I p. 14 (a. 1138— 1144) : omnia d-ta sunt nobis ad usum nostre salutis.
b. sq. pro :
AKapSąd III p. 170 (a. 1513) : florenos pro deauracione monstrancie ... d-vit.
Ita saepius.
c. sq. super :
AKapSąd III p. 171 (a. 1513) : sexagenas ... d-vit ad ecclesiam ... super campanam.
d. sq. ut :
CantMAe I p. 55, v. 6b (ante a. 1433) : rex ... aurum d-at, ut te s. Adalberte ferus hostis (i. Pruthenus ) reddat (cf. Th. V 1,2012,75 sqq. ).
4. indicatur modus
a. sq. abl. instr. , v. gr. dono, item donatione irrevocabili ( AKapSąd III p. 345, a. 1525) , modo ratificationis ( PP II p. 3, a. 1448).
b. sq. inter (vivos: KodWp II p. 153, a. 1298 et saepius).
c. sq. ex, v. gr. ex mera liberalitate ( PrzywKr p. 2, a. 1324) , ex testamento ( KodWp II p. 153, a. 1298). d. sq. pro:
Visit. p. XLIII (a. 1439) : advocatiam ... doctori ... pro certa pecuniae quantitate perpetuo d-at (i. dat., cf. infra II 2 ).
AKapSąd III p. 368 (a. 1472) : bonis pro testamento d-ndis.
e. sq. in aliquo :
ZabDziej II p. 353 (a. 1486) : florenos ... sibi per fratrem d-tos in persona laboriosi Nicolai.
Ita passim.
f. sq. super aliquo :
ZabDziej II p. 292 (a. 1486) : Martinus ... Germano quatuor florenos ... resignavit et d-vit super ... Derslao.
5. indicatur causa
a. sq. pro :
TArch p. 129 (a. 1489) : mansi... quorum unus est pro servicio uni civi d-tus.
b. sq. propter :
ZabDziej II p. 292 (a. 1486) : Martinus... Germano quatuor florenos ... propter servicia ipsius baccalarii Germani resignavit et d-vit.
c. sq. ratione:
Visit. p. XLIII (a. 1439) : advocatiam ... doctori ratione ipsius servitiorum ... perpetuo d-at.
Ita saepius.
B. aliquem obdarować; dono ornare, afficere.
Constr. indicatur quid
a. sq. abl. b. sq. acc. (cf. Th. V 1,2009,72—3)
AGZ XIX p. 26 (a. 1454) : tertiam partem sue dotis ... virum suum ... d-vit.
Ib. XVI p. 348 (a. 1498) : Anastasia ... d-vit ... avunkulum suum ... bona sibi ... succedencia.
c. sq. cum :
IusMet p. 111 (a. 1368) : si ... rex aliquem nobilem d-erit cum sale centenariato.
Ib. infra item si ... rex aliquem principem ... cum minuto sale d-erit.
Cf. KsgRWar I p. 181 (a. 1503). indicatur modus a. sq. abl. , v. gr. donatione irrevocabili ( ZabDziej II p. 293, a. 1486) , donationis titulo ( AGZ XVIII p. 329, a. 1491 et saepius). b. sq. in c. acc. , v. gr. in aevum ( AGZ XII p. 347, a. 1472) , in perpetuum ( KsgRWar I p. 181, a. 1503) .
II.
1.
a. przebaczać; ignoscere, condonare (saec. XVI).
b. wyrażać, wypowiadać; exprimere, dicere
MassaGr v. 74: in plu(rali), Germane, que si d-eris in -den, tunc verbum tale ternum dat nominis omne (ad rem cf. Gramm. p. 182—3, saec. XV).
AAlex p. 67 (a. 1502) : si nunc vellemus ipsas litteras Ruthenicas Latinitate d-re.
2. tyle co: dać (w ogóle); ad usum verbi dandi proxime accedit
a. gressum :
CantMAe I p. 21, v. 3 b (post a. 1267) : cecos illuminans, claudis gressum d-ns.
b. paginam:
KodTyn p. 56 (a. 1275) : cancellario, per cuius manus presens pagina est d-ta.
c. aliquem libertati, regno, laudi:
MARTIN. OP. Marg. fol. c1b : serui non promouentur, nisi prius libertati d-entur.
CantMAe I p. 29, v. 11 b (saec. XIV) : ut rex pius ac benignus nos ... regno d-et.
IO. VISL. p. 172, v. 30 : quae nostra fundet ... Musula d-ndo laudi carmina patriae ... legito.
Ita saepius.
d. se promptum :
FROVIN. p. 68, v. 99 : promptum te d-a famulis dare debita dona.
e. aliquid alicuius arbitrio (et electioni):
Tom. VIII p. 175 (a. 1526) : rem perferentes atque arbitrio et electioni nostris d-ntes.
3. (sq. inf. vel gerund.) pozwalać,zezwalać; permittere
DokMp I p. 6 (a. 1277) : d-at ... Paulo ... balneum liberum ... construere ...et pistorum mensas ... possidendas (sic ).
KodMp II p. 221 (a. 1307) : in quibus bancis nullus vendere possit vel presumat, nisi quibus ... aduocatus d-erit vel contienerit.
Ita saepius.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)