Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DILUO

Gramatyka
  • Formydiluo, deluo
  • Etymologia ap. nos raro ante saec. XV .
  • Odmiana -ere, -ui, -utum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. zwilżyć
    • 2. + vinum zmieszać z wodą, rozwodnić
    • 3. rozmyć, zalać, zniszczyć
    • 4. zmyć (farbę), obmyć, umyć (ciało, naczynia)
  • II. transl.
    • 1.
      • a. + assiduo comploratu crebra exsecratione zmazać, usunąć (winy, hańbę)sensu debilitato: usprawiedliwiać
      • b. osłabiać, podważać, znosić
      • c. obalać, zbijać (czyjeś racje)
    • 2. wyjaśniać

Pełne hasło

DILUO s. DELUO, -ere, -ui, -utum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
(ap. nos raro ante saec. XV ).
I. propr.
1. zwilżyć; madefacere.
2. vinum zmieszać z wodą, rozwodnić; temperare (aqua). Glossa Pol.
GLb p. 31 : d-tum vinum, mixtum cum aqua «rostvorzone».
3. rozmyć, zalać, zniszczyć; inundando emollire (terram).
4. zmyć (farbę), obmyć, umyć (ciało, naczynia); abluere (colorem), lavare (corpus, ollam).
N. in imagine
maculas peccatorum ( ArHist XI p. 154, saec. XII) , animae squalores ( ib. III p. 351, a. 1499).
II. transl.
1.
a. zmazać, usunąć (winy, hańbę); tollere (peccatum, ignominiam) . Additur assiduo comploratu ( DŁUG. Op. p. 30 ) , crebra exsecratione ( id. Hist. III p. 435 ). Glossa Pol.
RFil XXII p. 12 (saec. XV med.med) : plaga d-itur «popelnyenym roschodzy pyą».
Occ. sensu debilitato: usprawiedliwiać; excusare DANT. in
Tom. XII p. 198 (a. 1530) : quod professionem suam reliquerit illi et non m(aiesta)ti v(estr)ae ... d-ndum incumberet.
b. osłabiać, podważać, znosić; extenuare, minuere, tollere, v. gr. suspicionem ( DŁUG. Hist. III p. 435 ) , crimen ( ib. I p. 275 ) , factiones ( ib. p. 424 ); querimonias alicuius ( CRIC. in Tom. X p. 261, a. 1528) , decreta ( ib. XIV p. 415, a. 1532).
c. obalać, zbijać (czyjeś racje); refellere, refutare.
Additur abl. modi,
v. gr. rationibus, litteris et testimoniis ( Tom. IV p. 211, a. 1517) , infitiatione ( DŁUG. Hist. V p. 374 ).
N.
ad purum (i. e. penitus, omnino: ib. p. 337 ).
2. wyjaśniać; explicare
AKap p. 230 (a. 1576) : d-ndo questionem, utrum vetus vel novum statutum ... observari debeat.
Cf. Th. V 1, 1189, 9 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)