Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEVEHO

Gramatyka
  • Formydeveho, diveho, devehens
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -xi, -ctum -ntis
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I. propr. propr. przewozić, odwozić, zawozić, dowozić
    • a. pass. jechać, dojechać
    • b. spławiać, dowozić rzeką
      • α. de undis fere i. q. zanieść
      • β. przeprawiać
    • c. wywozić
    • d. uprowadzić, uwieźć
    • e. wodzić, włóczyć
    • f. pass. wjechać, zjechać
    • g. przewoźnik
  • II. transl.
    • 1.
      • a. doprowadzać
      • b. wznosić, podnosić
    • 2. oddalić (od złego), ocalić

Pełne hasło

DEVEHO s. DIVEHO, -ere, -xi, -ctum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
[part. perf. devexus cf. infra 460,15.]
I. propr. przewozić, odwozić, zawozić, dowozić; alio vehere, transportare, advehere. Occ.
a. pass. jechać, dojechać; vehi, vehendo pervenire
AGZ XI p. 55 (a. 1442) : quomodo ... esset versus Walachiam ... d-tus.
DŁUG. Hist. I p. 500 : Scarbimirius... ad terga hostilia d-tus... impetu terga penetrans irrumpit.
b. spławiać, dowozić rzeką; secundum flumen vehere.
N.
α. de undis fere i. q. zanieść; deportare
DŁUG. LibBen III p. 422 : Vanda regina Poloniae ... postquam se ... in fluvium I stulam praecipitasset, ab undis suffocata, illuc usque lubrico amne d-ta.
β. przeprawiać; trans flumen vehere
DŁUG. Op. p. 169 : navibus, quae illam trans flumen d-rent, non repertis.
c. wywozić; evehere, exportare
CorpJP I p. 90 (a. 1509) : prohibuimus, ut boves ac equi equaeque ac cutes similiterque aliae merces ... peramplius ex regno et dominiis nostris expellantur et d-antur.
Tom. VIII p. 121 (a. 1526) : fimum ... ab arce ... d-re ... debeant.
d. uprowadzić, uwieźć; abducere, avehere
DŁUG. Hist. I p. 412 : vastatione et incendio Pruthenos affligens magnum et hominum captivorum et pecorum numerum illic comprehensum secum d-xit.
Ib. II p. 487 : eam Masoviam caedibus, igne et spoliis... vastavit praedasque pecorum et pecudum plurimas ... ex Masovia in principatus suos d-xit.
e. wodzić, włóczyć; ducere, huc illuc trahere
DŁUG. Hist. IV p. 684 : in consortium daemonum pertractus est, qui ipsum tota nocte per nemora, lacus, stagna et silvas d-ntes assiduis plagis, verberibus et contumeliis afficiebant.
f. pass. wjechać, zjechać; invehi
MIECH. Chr. p. 355 : curru in limum et profundum lutum devexo.
g. part. praes. pro subst. devehens,, -ntis m. przewoźnik; vector
ArPrawn VII p. 22 (a. 1566) : litteras ... dominorum suorum exactoribus teloniorum demonstrare ... d-ntes debent.
Constr.
a. abs. b. sq. acc. nominis urbis, ad, in c. acc. , versus ( ). c. sq. ab, ex.
II. transl. et in imagine (cf. Th. V 1,848,82 sq. ).
1.
a. doprowadzać; adducere
AKapSąd II p. 333 (a. 1443) : dignum censuit sapientum auctoritas eadem scripti testimonio ad noticiam d-re posterorum.
b. wznosić, podnosić; tollere, evehere
DŁUG. Hist. V p. 199 : Sbigneus cardinalis spiritum ... ad sidereas mansiones angelico ministerio d-ndum emisit.
2. oddalić (od złego), ocalić; amovere (a malo), liberare
CantMAe I p. 62, v. 6 b : quesumus, divina ope a ruina fac nos d-i, Katherina.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)