Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DESTINO

Gramatyka
  • Formydestino, distino
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A. + aliquem wyznaczać, przeznaczać, wybierać, delegować, zwł. w określonym celu
    • B.
      • 1. przeznaczać, wyznaczać, oznaczać, ustalać
      • 2. postanawiać, zamierzać, podejmować, przedsiębrać
      • 3. przypuszczać, uważać
  • II. wysyłać, posyłać, przesyłać, wyprawiać, dostawiać
    • 1. nasyłać kogoś na kogoś celem wyrządzenia mu krzywdy, szkody materialnej
    • 2. iur. iur. obsyłać, tj. zawiadamiać kogoś przez posłańca lub woźnegoo terminie i miejscu rozprawy sądowej
  • III.
    • 1. zalecać
    • 2. godzić
    • 3. intrans. udać się

Pełne hasło

DESTINO s. DISTINO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • H.
  • N.
[inf. praes. act. destinere:
*DokKKr I p. 13 (a. 1249) : ad Terram Sanctam subsidium destinere procurant (sed cf. KodMp II p. 80, ubi simili loco legitur destinare).
StPPP VIII p. 707 (a. 1399) : canonicos ... ad hoc idem debet destinere. ]
I.
A. aliquem wyznaczać, przeznaczać, wybierać, delegować, zwł. w określonym celu; designare, deputare, eligere (praec. ad aliquod munus gerendum).
Constr.
a. sq. dat. b. sq. dupl. acc. (saec. XV). c. sq. ad (aliquid vel aliquid faciendum). d. sq. contra :
StPPP IX p. 15 (a. 1417) : procurator ... quem ipse d-bit contra Petrum.
e. sq. in c. acc. f. sq. super :
*KodMp IV p. 460 (a. 1447) : cum super ecclesie causa nostros d-emus oratores.
B. aliquid
1. przeznaczać, wyznaczać, oznaczać, ustalać; assignare, constituere, statuere, proponere.
Constr.
a. sq. dat. rei vel personae, b. sq. ad. c. sq. in c. acc.
2. postanawiać, zamierzać, podejmować, przedsiębrać; in animo habere, certo consilio esse, sibi proponere, voluntatem, animum dirigere; part. perf. zdecydowany, gotów, przygotowany na coś; promptus, paratus (saec. XV — XVI). Per abundantiam dicitur animo, item animum ( DŁUG. Hist. III p. 48 ) , in animo ( id. Band. p. 223 ).
Constr.
a. abs. b. sq. dat. (
N.
sibi :
DŁUG. Hist. I p. 557 : victoriam ... sibi d-bat).
c. sq. acc. d. sq. acc. c. inf. e. sq. ad:
DŁUG. Hist. V p. 13 : animos ad electionem regis futuri d-tos.
f. sq. in c. acc. :
id. Op. p. 61 : qui regem a proposito in necem episcopi d-to averterent.
3. przypuszczać, uważać; opinari, aestimare
DŁUG. Hist. I p. 484 : excubiae ... crebriores habitae ... Almannis pro certo d-ntibus Boleslaum... nocte... superventurum.
Ib. p. 520 : constantius tamen, quam illos Boleslaus facturos d-verat, viris moenia defendentibus.
Cf. id. Op. p. 84 .
II. wysyłać, posyłać, przesyłać, wyprawiać, dostawiać; mittere, dirigere, conferre. Glossa Pol.
JusPol p. 443 (a. 1453) : ille, qui de terra est absentatus, expeditus et d-tus, alias «wyslany».
Constr.
a. abs. b. sq. dat. personae. c. sq. ad. d. sq. apud :
CodVit p. 837 (a. 1429) : apud Sedem Apostolicam certos articulos contra nos conscriptos d-vit.
e. sq. ex :
DŁUG. Hist. III p. 454 : regina nuntios... ex Hungaria in Gallias d-verat.
f. sq. in c. acc. g. sq. in c. abl.
ArPrawn I p. 467 (saec. XV ex.ex) : si quando contigerit aliquos ex prelatis ... d-ri in negociis communibus.
h. sq. pro :
OrtWp p. 65 (saec. XV—XVI) : scultete, d-a mihi pro Maczkone et astringe mihi eum caucione fideiussoriali (cf. ib. p. 66: scultete, mitte eqs. ).
Ita saepius.
Inde sensu praegnanti
1. nasyłać kogoś na kogoś celem wyrządzenia mu krzywdy, szkody materialnej; aliquem ad malum alicui inferendum immittere
AGZ XII p. 112 (a. 1443) : ego propono contra dominum Iohannem ... quia ipse d-vit alias «nasslal» in villam meam ... et sumpsit michi kmethonem meum.
Ib. XVIII p. 361 (a. 1495) : filios tuos ... cum ... coadiutoribus d-asti in silvas... de quibus silvis ... filii tui cum coadiutoribus per te missis receperunt ... violenter secures etc.
Cf. Słownik Staropolski s. v. nasłać et infra SUPERDESTINO.
2. iur. obsyłać, tj. zawiadamiać kogoś przez posłańca lub woźnegoo terminie i miejscu rozprawy sądowej; aliquem per iudicum apparitorem certiorem facere de iudicii die atque loco
KsgGrWp I p. 150 (a. 1392) : capitaneus et subjudex ... fecerunt dominos ... d-re, vulgariter «obeslacz», ut essent Poznanie judicio in regali.
AGZ XVIII p. 83 (a. 1469) : Petrus d-vit alias «obsylal» terrigenis tempore hore et vos noluistis administrare ius.
Cf. Słownik Staropolski s. v. obesłać et obsyłać et infra OBDESTINO PRAEDESTINO PRAEVENIO.
III. singularia
1. zalecać; commendare
DŁUG. Hist. IV p. 66 : laetitia ... occupati ... d-tum omni ratione saluberrimum consilium ... non fuere prosecuti.
2. godzić; appetere
DŁUG. Hist. I p. 461 : nullam spem ... contumelias atque opprobria, quibus d-batur, supprimendi.
3. intrans. udać się; se conferre, properare
AGZ XVIII p. 125 (a. 1476) : michi ministerialem ad intromittendum de iure addidistis, cum quo ibi ad intromittendum in bona ipsius d-vi et ideo nullam violentiam feci.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)