Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEMINUO

Gramatyka
  • Formydeminuo, diminuo, dimminuo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ui, -utum
Znaczenia
  • I.
    • A. propr.+ aliquid zmniejszać, umniejszać, uszczuplać, ujmować
      • 1. concr.+ bona, proventus
        • α. opadać
        • β. brakować
      • 2. abstr.
    • B. transl.+ aliquem umniejszać, poniżać
  • II. pozbawiać
  • III. singulare: odłączać, oddzielać

Pełne hasło

DEMINUO s. DIMINUO s. DIMMINUO, -ere, -ui, -utum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
[part. perf. deminuitus: ADAM p. 300 : ad cultum ... magni Jovis non deminuitum unquam.]
I.
A. propr. aliquid zmniejszać, umniejszać, uszczuplać, ujmować; minus reddere, coartare, extenuare
1. concr. v. gr. bona, proventus sim.
Syn.
exhaurire (fiscum: Tom. XIV p. 741, a. 1532) , expendere (res ecclesiae: KodWp II p. 397, a. 1326).
Item in imagine
dies alicuius i. e. vitam( CodPom I p. 84, a. 1173) , gradum genealogiae (i. e. propinquitatis AGZ XVIII p. 411, a. 1500). Occ. pass.
α. opadać; decrescere (de flumine)
DŁUG. Hist. I p. 15 : fluvii ... solis fervore aut hiemali constrictione non d-untur in alveis.
β. brakować; deficere
ArHist X p. 190 (a. 1539) : adhortata est sua ... ptas de d-tis cereis et thure.
2. abstr. v. gr. cultum divinum ( KodWp I p. 387, a. 1269 et saepius), famam alicuius (syn. sugillare: CodEp III p. 531, a. 1434) , praeceptum religionis ( ADAM p. 304 ).
B. transl. aliquem umniejszać, poniżać; deprimere, humilem reddere
DŁUG. Hist. V p. 69 : queruntur se praelati ... Maioris Poloniae per dignitatem cardinalatus Sbigneo Cracoviensi episcopo collatam depressos et ... d-tos esse.
CRIC. p. 259 : in fama et bona existimatione sua d-tus fuit. Cf. Th. V 7, 484, 59 sqq.
Constr. ad
A—B: a. sq. acc. b. sq. dat.
StPPP IX p. 117 (a. 1482) : transposuerunt terminum ... iuri nichil d-ndo.
ArHist VIII p. 353 (a. 1499) : volens unumquemque in suo iure conservare nec alteri augere alterique d-re ius.
AGZ XIX p. 482 (a. 1503) : iudices nolentes unicuique parti favere neque d-re. Cf. Th. V 1, 485, 79 sqq.
c. sq. de. d. sq. in c. abl.
KodKKr I p. 153 (a. 1318) : predictam hereditatem in nullo penitus d-tam ... tenere debet.
StSyn III p. 54 (a. 1320) : quod ... ipsis ecclesiis utiliter est inpensum, hoc ipsis aut in parte d-unt aut in totum auferre conantur.
PP II p. 161 (a. 1453) : molendina ... in suis proventibus fuerunt d-ta.
Cf. DEMENSURO I 3.
II. pozbawiać; privare
MPH III p. 728 (saec. XVI in.) : dux Boleslaus fuit facultatibus omnino d-tus. Cf. Th. V 1, 484, 66 sqq.
Praec.
rationem et abs. : log. t. t. uszczuplać, ujmować; demere, detrahere
GŁOG. ExLog fol. 102b : quedam determinatio est contrahens tantum, que est propria ... quedam vero est determinacio impropria, que est d-ns vel privans racione dicti simpliciter.
WROCŁ. Dial. fol. D 2b : determinatio... d-ns... d-it rationem eius, cui additur.
BYSTRZ. Top. fol. V 5b : bonum ex circumstantia accipitur pro bono sumpto cum quacumque determinatione, siue sit d-ns siue distrahens siue alterius modi.
Ib. infra tale aliquid d-it de ratione boni et facit illud, cui additur, esse bonum secundum quid.
Ita saepius in textibus phil.
III. singulare: odłączać, oddzielać; separare, dividere
*LhnUrk I p. 145 (a. 1335) : a capite membra d-re non convenit, que ... separata ... in se deficiunt et languescunt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)