Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DELEGO

Gramatyka
  • Formydelego
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. + aliquem udzielić komuś pełnomoc nictwa, poruczyć wykonanie jakiejś czynności zwł. prawnej
  • II.
    • 1. przekazać, poruczyć, powierzyć
    • 2. iur.
      • a. powierzyć komuś prowadzenie sprawy w sądzie, udzielić pełnomocnictwa sądowego
      • b. + iuramentum przenieść obowiązek złożenia przysięgi na stronę przeciwną
    • 3. zlecić wypłatę (pieniędzy)
    • 4. przekazać, oddać
    • 5. wysłać
    • 6. ustanowić

Pełne hasło

DELEGO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
  • N.
I. aliquem udzielić komuś pełnomoc nictwa, poruczyć wykonanie jakiejś czynności zwł. prawnej; auctoritatem aliquid (praec. iure) peragendi alicui committere.
Syn.
dare :
KodPol II p. 772 (a. 1389) : pro parte ... regis Polonie ... cum pleno mandato fueramus dati et d-ti.
Constr. sq. dat. rei vel personae. Praec. iur.
iudicem wydelegować sędziego do rozpatrzenia jakiejś sprawy; ad causam cognoscendam mittere
KodWp I p. 80 (a. 1215) : nos Mengos prepositus ... et Gunterus decanus ... iudices d-ti a synodo provinciali.
KodMp II p. 34 (a. 1227) : abbas Andreiouiensis ... Andreas prepositus ... a Sede Apostolica iudices d-ti.
AKapSąd II p. 286 (a. 1482) : si erit d-tus iudex, procedet iuxta formam inquisitionis sibi traditam a d-nte.
Ita saepius saec. XIV—XV. Inde part. perf. loco adi.
delegatus (iudex et abs. ), cf. s. v.
II. aliquid
1. przekazać, poruczyć, powierzyć; committere, tradere, commendare (alicui; item facundiae alicuius: Tom. I p. 20, a. 1507).
Syn.
committere ( ib. II p. 115, a. 1512).
Praec. abstr.
auctoritatem, potestatem sim.( BreslUB p. 165, a. 1346 ; DŁUG. Hist. V p. 4 ; KodUJ IV p. 162, a. 1535) ;, munus ( DŁUG. Hist. II p. 329 ; ; salutis id. Op. p. 243 ita saepius; simili sensu muneris officium id. Op. p. 29 ), curam, regimen alicuius rei ( id. Hist. IV p. 11 ; LibBen III p. 38 et saepius), executionem alicuius rei ( StSyn III p. 50 ; DŁUG. Hist. V p. 315 ) ;, vices suas ( ConcPol X p. 366, a. 1406 ; DŁUG. LibBen I p. 483 et saepius). Occ. concr. , v. gr. pignus alienum alicui ( ArPrawn VII p. 156, a. 1566).
Constr.
a. sq. acc. b. sq. dupl. acc. (nominis et gerundivi). c. sq. enunt. fin.
KodMaz(K) p. 456 (a. 1240) : Sedes Apostolica ... episcopo Vratislauiensi et ... scolastico Cracouiensi d-uit, ut ... mihi impenderent munus absolutionis (cf. KodWp I p. 190).
2. iur. t. t.
a. powierzyć komuś prowadzenie sprawy w sądzie, udzielić pełnomocnictwa sądowego; aliquem sui iuris vicarium constituere, causam suam in iudicio agendam alicui committere
ArPrawn V p. 138 (saec. XIV med.med) : domina vel virgo citans aut citata ... accionem et defensionem sue cause suo procuratori sive advocato ... in toto d-bit (cf. StPPP I p. 4; ArPrawn IV p. 15).
StPPP VI p. 191 (a. 1521) : procurator nobilis Stanislai ... succubuit poenam XV ... ex eo, quia proposuit a praefato Stanislao ... et non manifestavit procuratorium et neque sibi causa fuit d-ta.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 525 : d-re, alteri discussionem caussae committere, «poruczyć».
b. iuramentum przenieść obowiązek złożenia przysięgi na stronę przeciwną; iuris iurandi munus in partem adversam transferre (cf.DEFERO I B 2 d; DELATIO II 1 b; DELATOR II)
ARect I p. 436 (a. 1502) : instante Nicolao ... et d-nte iuramentum reis in causa percussionis sue.
Ad rem cf. Balzer, Przewód sądowy p. 153—154.
3. zlecić wypłatę (pieniędzy); pecuniam solvendam alteri mandare.
N. constr. sq.
apud:
RachJag p. 282 (a. 1394) : Cristinus procurator Cracouiensis ... Stefano de Thczicza X mar. d-uit apud Johannem scultetum ... ut recepisset de silua Glogow.
4. przekazać, oddać; conferre, assignare
MonDipl p. 77 (saec. XII med.med) : quibus monachis ... uillas pretitulatas ... in usum liberrimum extunc et imperpetuum ... d-uj (cf. KodMp II p. 1; KodPol I p. 5).
KodWp I p. 389 (a. 1271) : condens testamentum d-o et assigno beato Petro ... ad ecclesiam Cruswiciensem villam meam.
Ita passim saec. XIII—XV.
Syn.
assignare (cf. ), conferre ( PommUB p. 4, a. 1178 ; CodVit p. 794, a. 1428) , dare, donare ( APozn I p. 95, a. 1443). Adduntur adv. vel locut. adv. testamentaliter ( PommUrk IV p. 426, a. 1310 et saepius), pro servitio ( AGZ XIV p. 294, a. 1450) , libertate perpetua ( PommUB p. 4, a. 1178) , pleno iure ( PommUrk III p. 98, a. 1290).
Constr.
a. sq. dat. , cf. et saepius. b . sq. ad et
CodVit p. 794 (a. 1428) : villam ... ad ecclesiam ... d-re et conferre.
c. sq. in c. acc.
PommUB p. 4 (a. 1178) : me viris religiosis ... septem villas ... contulisse et de nostra in eorum d-asse potestatem atque dominium (cf. CodPom p. 112).
5. wysłać; mittere
KADŁUB. p. 70 : quam effigiem dux ... beato Egidio in Provinciam d-vit, propositum d-ntis hac exponente epistola.
Ib. p. 106 : rex Hungarie ... Boleslay poscit suffulciri subsidio huiuscemodi d-ta epistola.
Cf. Th. V 1, 430, 83 sqq.
6. ustanowić; statuere, constituere
KodMp II p. 170 (a. 1288) : iudiciarie potestatis auctoritas ... ad hoc d-atur, ut sub eius examine iurgancium lites ... sopiantur.
ConcPol IV p. 213 (a. 1445) : eterne legis conditor Deus, qui per dispensationem humanitatis statuta nobis d-vit salutis.
Cf. Th. V 1, 431, 83 sq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)