Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECLINATIO

Gramatyka
  • Formydeclinatio, declinacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. pochylenie, odchylenie (się)
    • 2. astr.+ solis odchylenie słońca od równika (letnie i zimowe)
  • II. transl.
    • 1.
      • a. odrzucanie, unikanie czegoś, uchylanie się od czegoś
      • b. med. med. ustępowanie (choroby)
      • c. odległość, oddalenie (się)
    • 2.
      • a. skłonność, przychylność
      • b. dążenie ku czemuś
    • 3. gram. gram. t. t. deklinacja, odmiana przez rodzaje, przypadki i liczby

Pełne hasło

DECLINATIO s. DECLINACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • N.
I. propr.
1. pochylenie, odchylenie (się); inclinatio, flexio.
Syn.
submissio (capitis: DŁUG. Hist. IV p. 60 ).
N. constr. sq.
ab :
VITELO Opt. p. 182 : si ... sit magna d-o lucis illius a radijs incidentibus.
2. astr. solis odchylenie słońca od równika (letnie i zimowe); positio solis a circulo aequinoctiali declinantis
FRANCO p. 371 : 2 tabule equales totam solis d-em rectissime continentes.
Item de luna
ALBERT. p. 67 : luna ... ratione istius d-is et reflexionis consequitur quasdam figuras post elongationem eius a sole.
Cf. Th. V 1, 188,70 sqq.
II. transl.
1.
a. odrzucanie, unikanie czegoś, uchylanie się od czegoś; actus reiciendi, respuendi, vitandi aliquid, v. gr. mali ( NIC. BŁ. Serm. I p. 56 ) , arrogantiae ( GŁOG. Alex. I fol. 6a ) , versutiae ( KADŁUB. p. 80 ), iustae praeceptionis ( ib. p. 3 ), item transitus et depositorii (mercium KodPol III p. 163, a. 1504 ; cf. Dogiel I p. 549 ) , praestandi iuramenti ( AAlex p. 7, a. 1501).
Praec.
iurisdictionis :
Lites II p. 168 (a. 1413) : ad … eius regis iudicium declinandum, causas recusacionis, suspicionis et d-is ... proponendum.
StPPP VII p. 230 (a. 1544) : statutum de d-e iurisdictionis capitanealis per ignorantiam.
Cf. DECLINO II B 1 DECLINATORIUS.
b. med. ustępowanie (choroby); remissio (morbi).
c. odległość, oddalenie (się); distantia, defectus
GOST. Th. fol. c IVa : anime, que sequuntur intelligentiam, sunt complete, perfecte, pauce d-is et separationis.
Cf. contextum.
2. sq. ad
a. skłonność, przychylność; animi inclinatio, favor
KodPol II p. 876 (a. 1441) : non ... coacti sed mera et sincera d-e ad ... incolas ... ville nostre ... pactum ... fecimus.
b. dążenie ku czemuś; impetus, motus
ExPhys fol. f IIIa : res intendit in id, quod est sibi bonum, sicut est d-o terre ad centrum mundi.
3. gram. t. t. deklinacja, odmiana przez rodzaje, przypadki i liczby; nominum per genera casus numerosque flexio. In imagine de homine
FormJ p. 61 : Petrus per omnia genera et loca et tempora, modos et formas ... motu d-is variatur etroclite.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)