Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECIDO-1

Gramatyka
  • Formydecido, decedo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -cidi
Znaczenia
  • I. propr. propr. spadać,upadać,opadać, wypadać, odpadać
  • II.
    • 1. + a memoria ex animo de memoria in oblivionem in oblivionis abyssum, lapsum in charybdimwypadać z pamięci, popadać w zapomnienie
    • 2.
      • a. + ex dicioneuwolnić się
      • b. phil.+ virtus decisa ab aliquo pochodzić skądś? która od kogoś pochodzi
      • c. zdarzać się
      • d. de animo: upadać
  • III. transl.
    • A.
  • I. umierać, ginąć
    • 2. zostać pozbawionym czegoś, stracić, postradać coś (zwł. nadzieję)
    • 3. popaść, wpaść
    • 4. poniechać, zaprzestać
    • B. + Th. in irritum in nihilum de rebus: ginąć, przepadać

Pełne hasło

1. DECIDO s. DECEDO, -ere, -cidi
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
  • N.
[pass. pro act.
KodKKr I p. 203 (a. 1336) : diuisiones ... a memoria hominum d-untur.
KodMp III p. 19 (a. 1336) : ne ea... a memoria hominum d-antur.]
I. propr. spadać,upadać,opadać, wypadać, odpadać; deorsum cadere, ruere, labi, delabi, concidere, excidere, corruere.
Constr.
a. abs.
b. indicatur unde sq. abl.
c. indicatur quo sq. in c. acc.
d. indicatur cui sq. dat. Occ. de fluminibus:spadać, spływać, wpadać; decurrere, defluere, influere.
Opp.
oriri ( DŁUG. Hist. I p. 29 ) .
II. meton.
1. a memoria wypadać z pamięci, popadać w zapomnienie; e memoria excidere, in oblivionem venire
KodWp I p. 496 (a. 1284) : que ab hominibus fiunt ... ne ab eorum memoria d-ant seu labantur, scripture testimonio ... roborentur.
Ib. II p. 452 (a. 1331) : ne decreta regia cum fluxu temporis ... a memoria d-rent hominum.
Ita saepius. Eodem sensu ex animo ( Tom. II p. 57, a. 1512) ; de memoria ( Dogiel I p. 41, a. 1403) , in oblivionem ( PommUrk V p. 165, a. 1314 et saepius; in oblivionis abyssum, lapsum : KodWp II p. 303, a. 1312 ; KodPol I p. 543, a. 1470) , in charybdim ( PommUrk I p. 385, a. 1309). Simili sensu in dubium:
PommUrk V p. 43 (a. 1312) : ne in dubium d-ant, quae geruntur, solent ea ... litteris ... solidari.
2. singularia
a. ex dicione uwolnić się; liberari
DŁUG. Hist. V p. 672 : quadringentos aureos Mathiae Hungariae regi, quo citius ex sua ditione d-rent, soluturi.
b. pochodzić skądś? provenire, originem ducere?
DokKKr I p. 18 (a. 1277) : decimas in villa... de nostra et episcopatus mensa d-ntes prehabite ecclesie ... conferrimus.
StPPP II p. 536 (a. 1444) : omnis proles, que ab ipso d-etur.
Huc quoque pertinere videtur phil. virtus decisa ab aliquo która od kogoś pochodzi; quae ab aliquo procedit
JAC. PAR. Tract. fol. A IIIb : sicuti prius in utero per decisionem seminis a generante ... aliud corpus organisetur per uirtutem d-sam a generante.
c. zdarzać się; accidere
Tom. XIII p. 43 (a. 1531) : mala nobis et toti populo Christiano imminere, quae procul dubio d-ent et non solum vicinos, sed vicinis proximos ... obruent.
d. de animo: upadać; labi, concidere
Tom. VII p. 213 (a. 1525) : ne animi Gallorum penitus d-isse videantur.
III. transl.
A. de hominibus
I. umierać, ginąć; mori, perire (saec. XIV—XV).
2. zostać pozbawionym czegoś, stracić, postradać coś (zwł. nadzieję); aliqua re (praec. spe) privari, aliquid amittere.
N. locut.
animus mihi ab aliqua re decidit straciłem serce do czegoś; animum ab aliqua re averti
Tom. XIV p. 821 (a. 1532) : eo amico amisso ... animus meus ab illa curia d-dit.
Constr.
a. sq. abl. (spe vel mente: MATTH. Dial. fol. CVIIIa ).
b. sq. ab (spe vel iure: Tom. V p. 224, a. 1520).
c. sq. de (spe).
d. sq. ex:
DŁUG. Hist. V p. 625 : cum ex hac spe d-isset.
e. sq. in c. abl. ;
ib. I p. 223 : in viribus corporalibus sensim d-ns gravem valitudinem incurrit.
Tom. IV p. 38 (a. 1516) : scribitur eos Pruthenos in spe multum d-isse.
3. popaść, wpaść; cadere in aliquid, incidere.
Constr. sq.
in c. acc. , v. gr. in aegritudinem ( MPH IV p. 235, saec. XIII et saepius), deliramenta fidei ( FormJ p. 39 ) , deteriora ( KomKadł p. 423 ) , grabatum (i. morbum DŁUG. Hist. I p. 314 et saepius), infirmitatem ( ChrHP p. 508 et saepius), languorem ( DŁUG. Hist. III p. 245 ) , lectum (i. morbum ChrHP p. 509 et saepius), mortale (sc. peccatum
JAC. PAR. Serm. fol. 57a ). Simili sensu in poenam:
ConcPol II p. 132 (a. 1528) : nam pro secunda vice seu celebratione in eandem poenam d-et.
4. poniechać, zaprzestać; deficere in aliqua re facienda, aliquid deserere, neglegere.
Constr.
a. abs.
b. sq. ab.
B. de rebus: ginąć, przepadać; perire, occidere (cf. Th. V 1, 164,73)
KodWp I p. 303 (a. 1256) : privilegia ... si per iacturam (ed. licturam) oblivionis aliquam d-unt.
KodMaz(L) p. 40 (a. 1319) : ea, que... ordinantur... si per obliuionem d-ant.
Ita saepius saec. XIV—XVI. Additur in irritum ( DŁUG. Hist. IV p. 669 ) , in nihilum ( HUSSOW. p. 5 ). Nescio an huc quoque pertineat
DŁUG. Hist. II p. 443 : nocte media apertum coelum luce ingenti resplenduit ... brevique d-ns (desinens? ) prodigii loco habitum est.
N. simili sensu iur.
alicui recognitio decidit sprawa została przez kogoś przegrana; causa ab aliquo perdita est
KsgGrWp II p. 248 (a. 1396) : predicte domine ... recognicio advenit, et illi nuncio ... d-dit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)