Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CORAM

Gramatyka
  • Formycoram, quoram
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana
  • Część mowyprzysłówekprzysłówek
Znaczenia
  • I.
    • 1. osobiście
    • 2. otwarcie, publicznie, jawnie
  • II. abs. gen. gen. acc.+ [de regimine a. b. Th. wobec c.
    • A.
      • 1. propr.
        • a. + coram iudicio coram iure coram libro terrestri (de positione) przed kimś, wobec kogoś, w czyjejś obecności (zwł. w różnych okolicznościach życia publicznego)
        • b. (de motu) przed kogoś, przed czyjeś oblicze
      • 2. transl.
        • a. przed kimś, od kogoś
        • b. + coram Deo flammescere peccare w stosunku do kogoś, przed kimś
        • c. w czyichś oczach, opinii
    • B.
      • 1.
        • a. przed, przy czymś
          • α.
          • β. + coram aliqua re praesentem esse
          • γ. + coram decreto stare
      • 2. singulare z (czymś)

Pełne hasło

CORAM s. QUORAM adv. et prp.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. adv.
1. osobiście; praesens, ipse, per se.
Syn.
personaliter ( ArPrawn VII 1 p. 96, a. 1566).
Simili sensu
in coram ( *Tom. III p. 124, a. 1514 : tali responso vobis in c-m dando). Abundanter
APozn II p. 249 (a. 1493) : ex eorum c-m personaliter constitutorum relacione audivimus.
2. otwarcie, publicznie, jawnie; palam, publice.
Syn.
palam ( PrzMog p. 46, a. 1455) .
N. impers.
coram est jest jawne, oczywiste; mani festum est
SSrSil I p. 382 (a. 1489) : hoc c-m est, quod uterque hucusque ... sine matrimonio mansit.
II. prp. c. abl. [de regimine a. abs.
Lites III p. 59 (a. 1414) : ad hoc annullandum non estis iudices, nec super hoc causa pendet c-m (sc. vobis ).
b. sq. gen.
WiadPol p. 6 (a. 1225) : c-m abbatis Lubensis concordes pacari nequierint.
AGZ IV p. 75 (a. 1409) : villam ... c-m nobis nostrorumque assessorum ... resignavit.
Ib.XIV p. 44 (a. 1442) : quae acta sunt ... c-m aliorum dominorum.
Cf. Th. IV 947, 38 sq. (bis tantum) et Pol. wobec sq. gen. c. sq. acc.
TPaw III p. 11 i (a. 1386) : terminum assignauimus in colloquio generali c-m dominos.
Ib. IV p. 5 (a. 1392) : iurauit c-m testes ... pro feno.
Item
KodMp IV p. 79 (a. 1402) ; TPaw IV p. 87 (a. 1402) ; KsgPrzem I p. 67 (a. 1416) ; AGZ XIV p. 43 (a. 1442) ; ib.VI p. 190 (a. 1479) ; ZabDziej I p. 119 (a. 1491) ; KodPol I p. 349 (a. 1492). Cf. Th. IV 947, 23 sqq.]
A. de hominibus
1. propr.
a. (de positione) przed kimś, wobec kogoś, w czyjejś obecności (zwł. w różnych okolicznościach życia publicznego); penes, apud aliquem, aliquo praesente (praec. de actionibus publicis) , v. gr. coram iudicio ( PrzywKr p. 7, a. 1360 ; KsgŁawKr p. 1, a. 1365 et saepius), item coram iure ( AGZ XIII p. 404, a. 1463 ; KodPol I p. 339, a. 1469 et saepius), coram libro terrestri ( AGZ XVI p. 338, a. 1503 : debet statuere ... fratrem suum ... c-m libro terrestri ad primam positionem).
Eodem sensu
in coram ( AGZ XIV p. 16, a. 1440) : pecuniam solvere debet in c-m iudice castrensi.
N.
locut. coram facie (praesentia, plenari residentia) alicuius ( PommUrk VII p. 338, a. 1330 ; ZabDziej IV 1, p. 14, a. 1545 et saepius).
b. (de motu) przed kogoś, przed czyjeś oblicze; ad aliquem, ante aliquem
KodMp IV p. 79 (a. 1409) : venientes c-m bannitum iudicium.
StPPP IX p. 29 (a. 1425) : veniens Anna c-m iudicio bannito ... recognouit, quia etc.
DŁUG. LibBen I p. 47 : Johannes ... c-m reverendo ... domino ... causarum auditore tractus fuerat ad causam.
2. transl.
a. przed kimś, od kogoś; ab aliquo (sq. verbis fugiendi, se abscondendi sim., timendi)
NIC. BŁ. Serm. I p. 26 : c-m quo fugient homines de regnis suis ad populum alterum.
AAlex p. 498 (a. 1505) : noli tu latere c-m me.
StPPP XII p. 213 (a. 1546) : neque se c-m ipso abscondit.
Item
se timere ( SSrSil VII p. 220, a. 1470 : ex quo illi ... se timerent c-m Glacensibus ), tutum esse (
MonLub p. 32, a. 1467 : c-m eis non erant tuti fratres cenobij
).
b. w stosunku do kogoś, przed kimś; in, erga aliquem , v. gr. coram Deo flammescere ( ModlWW p. 15 ) , peccare ( KADŁUB. p. 188 : peccavi ... in celum et c-m te (cf. Vlg. Luc. 15, 18 ).
c. w czyichś oczach, opinii; apud aliquem
AKapSąd III p. 102 (a. 1504) : hoc itaque negocium recognosco ita actum fuisse et non aliter, de quo ego male steti c-m domino meo.
N.
coram oculis alicuius ( *PommUrk V p. 83, a. 1313) .
B. de rebus
1.
a. przed, przy czymś; ad, iuxta, propter
MARTIN. OP. Chr. p. 35 : Priamum c-m altari ... occidit.
*PommUrk II p. 583 (a. 1286) : spatium aliquod ad locandos currus ... c-m ... molendini foribus.
Ita saepius.
Locut.
α. coram oculis (i. q. ante) aliquid habere ( *KodWp I p. 6, a. 1075) , revolvere ( VITELO Opt. p. 474 ).
Item sensu latius translato
*Dogiel I p. 56 (a. 1440) : multum clare cognitum c-m nostris constat obtutibus,
β. coram aliqua re (i. q. ad aliquid) praesentem esse
AGZ XI p. 396 (a. 1453) : afirmans, quod ... presens fuisset c-m eadem forisacione.
γ. coram decreto stare i. q.. decreto obtemperare
AGZ XIV p. 93 (a. 1443) : debent stare c-m decreto tamquam de iure.
2. singulare z (czymś); cum aliqua re
ArSang V p. 26 (a. 1495) : hereditatum venditionem et commutationem ... c-m (nisi leg. cum) bonis maternis et paternis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)