Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONSTRUCTIO

Gramatyka
  • Formyconstructio, construccio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. budowanie, budowa
      • α. + civitatis założenie
      • β. + virtutis:
    • 2. wytwarzanie, wyrób
  • II. transl.
    • 1. + exercitus ustawienie (wojska) w szyku bojowym
    • 2. urządzenie
  • III. + dictionum, partium orationis et abs.: konstrukcja gramatyczna (rozumiana w szerokim sensie jako wzajemny stosunek wyrazów w zdaniu)
  • IV. + Magna (Μεγάλη Σύνταξις)Wielki Układ (tytuł dzieła Ptolemeusza)

Pełne hasło

CONSTRUCTIO s. CONSTRUCCIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • BJ.
I. propr.
1. budowanie, budowa; aedificatio, aedificium.
Syn. et iuxta
posita aedificatio ( CodSil XI p. 148, a. 1306 ; *Lites II p. 68, a. 1412) , erectio ( KodKrak p. 126, a. 1400) , locatio ( DyplMog p. 69, a. 1367 ; KodKrak p. 126, a. 1400) , reformatio ( MPH IV p. 779, saec. XIV ineunte ).
N. locut.
ex novo :
DŁUG. Hist. III p. 436 : cuius castri ex novo c-i ... insistens.
Item
plaustri ( RachJag p. 255, a. 1393).
N.
α. civitatis założenie; actus condendi
StPPP II p. 589 (a. 1449) : ab antiquis ... temporibus et a c-e ciuitatis predicte.
β. in imagine virtutis:
MARTIN. OP. Serm. fol. 12a : Natiuitas Christi ... vtilis est proficientibus ad c-em virtutum.
Item phil.
definitionis :
BYSTRZ. Top. fol. 149b : c-o diffinitionis de diffinito.
2. wytwarzanie, wyrób; confectio, elaboratio, effectio
GŁOG. Anal. fol. 125a : in scientia practica finis est praxis et operatio et, rei c-o.
II. transl.
1. exercitus ustawienie (wojska) w szyku bojowym; actus vel effectus exercitum in acie instruendi
CorpJP III p. 101 (a. 1509) : qui in exercitu post eius c-em seu ordinationem facerent confoederationes.
2. urządzenie; institutio
ChrPol p. 626 : c-e convivalis leticie omnes ... sibi conciliat.
III. gramm. dictionum, partium orationis et abs. : konstrukcja gramatyczna (rozumiana w szerokim sensie jako wzajemny stosunek wyrazów w zdaniu); ratio, quae inter singulas propositionis partes intercedit
Gramm. p. 162 (saec. XV) : vbi est regimen, ibi sit c-o, sed non econverso, quia dicendo ‘homo asinus’ ibi est c-o, et tamen ibi non est regimen.
GŁOG. Alex. I fol. 200b : c-o ... large ... est ... constructibiliuin vnio et fit tam in oratione congrua, quam incongrua ... stricte ... est constructibilium congrua vnio et illa fit solum in oratione congrua.
Simili sensu
constructionis iunctura:
ib. 111a : commentum ... exponit textum non ad iuncturam c-is, sed sententialiter.
N. constr. sq.
cum:
GŁOG. Don. fol. 10b : principalis ... c-o in grammatica est c-o suppositi cum apposito.
Distinguitur
α. intransitiva ( Gramm. p. 164, saec. XV et saepius), opp. transitiva ( ib. GŁOG. Alex. I fol. 201a, ubi diversae variorum definitiones afferuntur).
Item
retransitiva ( id. Alex. II fol. P 3a ), reciproca ( ib. ).
β. symbasmatica ( GŁOG. Alex. II fol. R 6a ; ;opp. asymbasmatica ib. fol. R 6b ), item parasymbasmatica ( ib. ).
IV. singulare Magna Wielki Układ (tytuł dzieła Ptolemeusza); inscriptio operis Ptolemaei (Μεγάλη Σύνταξις)
COPERN. OpM p. 143 : Ptolemaeus libro V Magnae C-is.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)