Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONDEMNO

Gramatyka
  • Formycondemno, condampno, condempno, condepno
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A. iur.
      • 1.
        • a. de iudicio: uznać winnym, zasądzić, skazać na coś (zwł. zaocznie)
        • b. de actore: przez oskarżenie spowodować skazanie kogoś
          • α.
          • β.
        • a.
        • b.
        • c.
        • d.
        • a.
        • b.
        • c.
        • d.
        • e.
        • f. dat.
      • 2.
        • a. + causam potępić
        • b. + poenam wyznaczyć, przysądzić
        • c. + litteras, litem unieważnić, umorzyć
      • 3. wydać wyrok ostateczny
    • B. eccl. eccl. potępić, obłożyć klątwą
  • II. transl.
    • 1. potępić, odrzucić, zganić
    • 2. ukarać
  • III. + damnandi) zniszczyć, przynieść szkodę

Pełne hasło

CON-DEMNO, -are, -avi, -atum scr. condampno,, condempno,,condepno
  • F.
  • Th.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
[3. pl. con. impf. pass. condempnaverentur?
KsgMaz III p. 35 (a. 1434) : quotiens in penis ... condempnaverentur.]
I.
A. iur. t. t.
1. homines
a. de iudicio: uznać winnym, zasądzić, skazać na coś (zwł. zaocznie); aliquem damnare, sontem esse declarare, poenae destinare (praec. absentem in iudicio). Opp. absolvere ( Lites II p. 300, a. 1413).
b. de actore: przez oskarżenie spowodować skazanie kogoś; efficere apud iudices, ut accusatus damnetur, nocens declaretur.
N. glossas Pol. ad
a-b :
AGZ V p. 192 (a. 1456) : in primo termino ... fratres potentes sunt c-re alias «zdacz» ... Andream (ita saepissime ).
Ib. XVI p. 28 (a. 1465) : episcopus et ... capitulum c-verunt alias «sdaly w odbicza» nobiles Iohannem et Mathiam (ita saepius ).
GLcerv p. 507 : c-tus in mortem «skazany na śmierć».
Nescio an huc etiam pertineat
AGZ XIII p. 445 (a. 1464) : Iohannes ministerialis Posoka c-vit alias «swadl» nobil. Stephanum Swyatopek ... quia noluerunt dare pignus pro fertonibus regalibus.
Additur
α. contumaciter ( StPPP VIII p. 312, a. 1389 et saepius), item in contumacia ( ib. VII p. 430, a. 1475).
β. decreto (iudicis: StZiem p. 90 et saepius), iudicialiter, in iudicio ( KodWp III p. 251, a. 1364 et saepe), per (secundum) sententiam iudicis ( KodMp II p. 124, a. 1264 et saepius).
Constr. : indicatur delictum
a. sq. abl.
CracArt IV p. 156 (a. 1456) : ad solvendum 100 mr. racione dampnorum erat c-tus.
Ita saepius.
b. sq. de, propter.
c. sq. pro :
StPPP VIII p. 460 (a. 1398) : ad LX marcas pro capite ... c-atur.
ArPrawn l p. 26 (a. 1407) : ipsum ... pro ... infamacione ... c-ntes.
Ita saepe. Cf. Th. IV 124,59 sq.
d. sq. quia, (eo) quod. Indicatur poena
a. sq. dat.
JANKO p. 701 : carceribus c-tum ... in vincula conjecit.
KodUJ II p. III (a. 1449) : hominem sine causa cognita morti c-ndo.
Ita saepius.
b. sq. abl.
c. sq. ad, v. gr. ad damnum (et interesse: StSyn VI p. 17 ) , ad aliquam pecuniam ( StPPP VIII p. 460, a. 1398 et saepissime), ad percepta ( KodKKr I p. 191, a. 1332) , ad poenam ( ArPrawn IV p. 340, a. 1347 et saepissime), ad satisfactionem ( StZiem p. 99 ).
N. sq.
ad c. gerundio ( StPPP II p. 116, a. 1401 et saepissime), item sq. inf.
StPPP VIII p. 818 (a. 1400) : c-batur ad penam XV et frumenta soluere.
ArPrawn I p. 26 (a. 1400) : ipsum... ad penam «panczdzeszant» ... consuetam pro huiusmodi infamacione solvi c-ntes.
d. sq. in a. acc.
e. sq. in c. abl.
KodWp I p. 139 (a. 1234) : c-amus ipsam ... in pena XXX marcarum auri.
StSyn III p. 33 (a. 1320) : contrafacientes in una marca argenti... c-ntes.
AGZ XIX p. 290 (a. 1478) : hos ... burgrabius ... c-vit in capitibus.
AKap Sąd III p. 192 (a. 1517) : eos in pena ... capitis ... c-ti.
Dicitur etiam
in (litis) expensis ( KodWp II p. 382, a. 1325 et saepissime), in fatigis ( ZabDziej II p. 491, a. 1488 et saepius), in lucro ( AGZ V p. 192, a. 1456 et passim), in perdito ( ib. XIV p. 300, a. 1450 et passim), in petitis ( ZabDziej II p. 12, a. 1482) , in vadio (duplicato: ArPrawn I p. 268, a. 1553 et saepius), denique in vulnere ( StZiem p. 92 ).
f. sq. pro :
AGZ XI p. 366 (a. 1451) : domini c-verunt Cobilenski pro viginti marcis, quia non secundum iuris formam terminum postposuit.
Indicatur persona adversarii sq. dat.
2. res
a. causam potępić; damnare
KodMp II p. 179 (a. 1290) : de causis quibuslibet c-tis.
DŁUG. Op. p. 40 : nec causam pontificis s. Stanislai, quam instruxerat perire, audebat rex Boleslaus c-re.
b. poenam wyznaczyć, przysądzić; irrogare, statuere
KodMp III p. 17 (a. 1336) : de penis quibusuis iudicialiter c-tis.
StPPP VIII p. 256 (a. 1388) : ipsam poenam iniusto termino c-uit.
Ib. p. 293 (a. 1388) : terminum ... pro pena XV ... contumaciter c-ta.
Ita saeiups.
N. de pecunia
ZabDziej II p. 345 (a. 1486) : pro duobus grossis c-tis pro impensis.
c. litteras, litem unieważnić, umorzyć; abolere, tollere
ArPrawn X p. 153 (a. 1405) : nullum vigorem eisdem litteris post hoc adiudicamus habere et ipsas c-amus.
AGZ XI p. 29 (a. 1427) : lites, si que orirentur ... omnimodum vigorem ipsorum anichilantes et mortificantes et c-ntes.
3. abs. wydać wyrok ostateczny; sententiam peremptoriam ferre
AGZ XI p. 387 (a. 1453) : si Premislie c-bunt alias «bande zdawacz» in istis terminis proximioribus, tunc hic ([sc. in Sanok) ]eciam erunt termini condempnativi.
Inde
terminus condemnatus termin zawity, tj. ostateczny, taki, na którym zapadał wyrok; in quo iudicis sententia ferebatur
StPPP VIII p. 360 (a. 1390) : si non conposuerit, tunc ad terminum c-tum debet conparere ad terminos ... secundos.
AGZ XV p. 4 (a. 1457) : ad terminum c-tum «ku zdanemu roku» alias «zawithemu».
Ib. XII p. 291 (a. 1464) : terminum habent c-tum «sdany» ad terminos proximos particulares.
Cf. CONDEMNABILIS CONDEMNATIVUS CONDEMNATORIUS PEREMPTORIUS.
B. eccl. potępić, obłożyć klątwą; anathema ferre, excommunicare.
II. transl.
1. potępić, odrzucić, zganić; reprehendere, repudiare, improbare, v. gr. conclusionem, memoriam alicuius.
2. ukarać; punire
PommUrk VI p. 34 (a. 1321) : principum intersit ... ipsarum viarum discrimina et pericula debiti supplicii cau terio c-re.
AKapSąd III p. 142 (a. 1510) : si non faciam istud, Deus me c-et in anima et corpore.
III. (per falsam etymologiam a voce damnandi) zniszczyć, przynieść szkodę; damno afficere, damnare
PommUrk I p. 485 (a. 1273) : marchiones terram ... grauiter spoliaverunt et ecclesiam nostram multum c-uerunt.
Cf. Th. IV 125,78 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)