Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONCURRO

Gramatyka
  • Formyconcurro, concurrentia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -curri, -cursum -ium
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1.
      • a. zbiegać się, nadbiegać, pośpieszać, zbierać się, napływać
      • b. zwracać się, uciekać się
      • a. abs.
      • b.
      • c.
    • 2.
      • a. być w obiegu
      • b. de tempore: nadchodzić
  • II.
    • 1. zbiegać się, łączyć, spotykać, stykać, schodzić się
    • 2. pomagać, współdziałać, przyczyniać się
    • 3.
      • a. zgadzać się, przychylać się do czegoś, czynić zadość
      • b. zgadzać się, być zgodnym
      • c. zgodnie paść na kogoś
  • III. milit. milit. uderzać, nacierać, potykać się, walczyć
  • IV.
    • 1. starać się o coś jednocześnie z kimś, współzawodniczyć
    • 2. przypaść komuś
  • V. zdarzać się

Pełne hasło

CON-CURRO, -ere, -curri, -cursum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I.
1.
a. zbiegać się, nadbiegać, pośpieszać, zbierać się, napływać; in unum locum currere, properare, convenire, accurrere.
N. de aqua:
spływać; confluere.
b. zwracać się, uciekać się; confugere, decurrere ad aliquem.
N. in imagine
KodLit p. 221 (a. 1418) : post ... controversias, quas cum dicto Ordine ... fuimus coacti recipere, ad pacis oscula c-ntes.
Constr. ad
a-b:
a. abs.
b. sq. ad.
c. sq. in c. acc.
Tom. I p. 19 (a. 1507) : populi studia in eundem Sigismundum c-bant.
2. confunditur cum voce currendi
a. być w obiegu; in usu esse
TPaw IV p. 17 (a. 1393) : Nicolaus ... debet solvere pecuniam, qualis c-it in terra.
b. de tempore: nadchodzić; advenire
SSrSil II p. 475 (a. 1276) : postulamus, quatinus, quam cito ad hoc tempus c-erit opportunum, nostris ... vos velitis conspectibus presentare.
ZapSądWp I p. 113 (a. 1402) : ad octodecem septimanas proxime c-ntes.
ChrClar p. 471 : per circulum anni c-sum et occursum.
II.
1. zbiegać się, łączyć, spotykać, stykać, schodzić się; convenire, coniungi, se invicem attingere, contingere, se in unum locum conferre.
Constr.
a. abs.
b. sq. ad:
AGZ III p. 167 (a. 1413) : agrorum ibidem ad eandem thabernam c-ncium.
Ita saepius; cf. Th. IV 111,83 sq.
c. sq. cum.
d. sq. in c. abl.
N.
in horis i. e. uno eodemque tempore scholas profiteri
LibProm p. XIX (a. 1404) : magistri plerumque solent c-re in horis.
e. sq. adv. vel locut. adv. , v. gr. ad invicem ( GŁOG. Phys. fol. a 4a) , in unum, se invicem ( ArSang V p. 214, a. 1528 ; refl. fortasse e Pol. ), simul ( PommUrk VI p. 105, a. 1322).
N. locut.
α. dummodo tria concurrant pod trzema warunkami; tri bus simul condicionibus
Tom. IV p. 354 (a. 1518) : que copiae ... absque ulla exceptione ... colligentur, dummodo tria c-ant: primum, quod etc.
β. concurrentia,, -ium n. mniej ważne obrządki towarzyszące udzielaniu jakiegoś sakramentu; caerimoniae minoris momenti, quae sacramentis administrandis adiungi solent
SACR. Elucid. fol. d Vb: quando verum sacramentum confertur in necessitate ... post ... debita sollemnitas est adhibenda et nihil de c-ntibus obmittendum.
2. pomagać, współdziałać, przyczyniać się; adiuvare, operam una cum aliis navare, una cum aliquo agere
KH XLIV p. 351 (a. 1417) : terram Samagitarum ... fontem sacri baptismatis suscepisse, nostra ad id ... diligentia c-nte.
CodEp III p. 51 (a. 1450) : presules primas sedes et voces obtinent in consilio regis et negocia regni magis secreta et ardua c-nte consilio eorum et opera diriguntur (cf. ib. p. 114, a. 1461).
Ita saepius. Cf. CONCURSUS II 2.
N. phil.
WROCŁ. Epit. fol. b VIa : materia in dispositione rerum naturalium bene c-it.
Constr.
a. sq. ad sq. et saepius.
b. sq. cum:
DŁUG. Op. p. 454 : rex hunc pontificatu Wratislaviensi iudicans non indignum, scripsit ad capitulum Wratislaviense rogans, ut secum c-ret et hunc sibi pro pontifice deposceret praefici a Sede Romana.
3.
a. zgadzać się, przychylać się do czegoś, czynić zadość; assentiri, annuere, satisfacere
*KodMp II p. 18 (a. 1208) : uestris iustis postulationibus grato c-ntes assensu personas uestras ... suscipimus
(eisdem fere verbis frequenter usque ad a. 1335 repetitur; cf. supraI 107,39 sqq.)
LibProm p. XLIV (a. 1491) : nullatenus ea facere presumant, nisi ad hoc voluntas rectoris specialis c-at.
b. zgadzać się, być zgodnym; consentire, congruere, similem esse.
Syn.
concordare ( KodUJ III p. 19, a. 1473) .
N.
dorównywać; aequum esse
KodWp II p. 157 (a. 1298) : specialem monetam ... cudere ... cum nostra Plocensi moneta in valore et pondere ... c-ntem, in forma ... differentem (cf. Th. IV 113,47 sqq ).
Constr. sq. abl.
( *CodVit p. 883, a. 1429 : anima una ... atque cor unum pari voluntate c-ns), sq. cum (
CodEp I 2, p. 97, a. 1450 : ut cum Summi Pontificis voluntate... de caetero c-am),
sq. in c. acc. vel c. abl.
c. (tantummodo de votis) zgodnie paść na kogoś; in unum hominem ferri
ArLit I p. 12 (a. 1421) : electum ex pluralitate votorum in cedulis c-ntium.
CodEp III p. 64 (a. 1453) : votis ... incolarum regni nostri in nostram maiestatem deliberate c-ntibus ... nacti sumus solium.
Ita saepius.
III. milit. uderzać, nacierać, potykać się, walczyć; invadere, impetum facere, certare, dimicare, pugnare.
Constr.
a. abs.
b. sq. abl. instr.
c. sq. contra.
d. sq. cum.
e. sq. super:
StPPP VIII p. 360 (a. 1390) : super domum ipsius c-erunt et XII wlnera sibi (i. e. ipsi ) intulerunt.
IV.
1. starać się o coś jednocześnie z kimś, współzawodniczyć; concertare, contendere, aemulari
DŁUG. Op. p. 372 : Wladislaus episcopus Wladislaviensis in petenda Gnesnensi ecclesia cum Vincentio Koth c-bat.
StPPP VI p. 180 (a. 1521) : Gorski ... Iohannem Pyleczsky citatione curiali citaverat actionemque ex decreto regio tamquam c-ns in actoratu contra Bernardum Przeborowszki eadem pro tutoria ... eodem in iudicio regali habuit.
Ita saepius.
2. przypaść komuś; obvenire alicui
DŁUG. Hist. II p. 102 : qui Boleslaus Krzywousty in Kazimirum ... nullam portionem inter quattuor fratres ... sortitum, quatuor tetrarcharum quadrigam ... praedixerat c-suram (cf. MIECH. p. 100).
V. zdarzać się; i q. occurrere
PommUrk VI p. 91 (a. 1327) : heredes ... ius presentandi ... possederunt tempore litis c-ntis.
Dogiel I p. 42 (a. 1411) : displicentiarum et iniuriarum materias ac fomites inter ... eorum regna ... ortas et c-ntes.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)