Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPELLO-2

Gramatyka
  • Formycompello, compelo, conpello, compulsus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -puli, -pulsum -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. spędzać razem, gromadzić
  • II.
    • A.
      • 1. zmuszać kogoś do czegoś, przymuszać, zniewalać
      • 2. odwieść od czegoś
    • B. nękać, dręczyć, gnębić, niepokoić
    • C. wywołać, spowodować coś

Pełne hasło

2. COM-PELLO s. COMPELO s. CONPELLO, -ere, -puli, -pulsum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
[3. sg. ind. impf. act. compulebat:
PommUrk VII p. 354 (a. 1330) : ipsos ad hoc compulebat.
3. sg. ind. perf. act. compulsit:
StPPP X p. 96 (a. 1425) : proferre querimoniam me compulsit.
3. pl. ind. perf. act. conpellerunt:
Lites II p. 218 (a. 1312) : ad ... servicia ... facienda ... conpellerunt et coegerunt.
3. sg. con. plp. act. compellisset:
StPPP VI p. 271 (a. 1525) : laborare compellisset.
part. praes. compulentes:
KsgRachKr II p. 27 (a. 1369) : compulentes famulum hospitis.]
I. spędzać razem, gromadzić; in unum cogere, congregare.
II.
A.
1. zmuszać kogoś do czegoś, przymuszać, zniewalać; cogere vi, ad aliquid faciendum impellere.
Syn.
astringere ( ZapSądWp I p. 174, a. 1403 et saepius), coartare ( CodEp III p. 435, a. 1496) , coercere ( ArHist V p. 110, a. 1453) , cogere ( Lites II p. 218, a. 1312 ; AKap Sąd III p. 3, a. 1448) , impellere ( SSrSil VII p. 144, a. 1467).
N.
a. glossas Pol.
ZapSądWp I p. 174 (a. 1403) : astringit seu c-it wlgariter «przicziska» super solucione pecuniarum.
RFil XXIV p. 350 (a. 1434) : c-e «przynąkay».
b.homagium
*AGZ IX p. 60 (a. 1444) : homagia, que per nos ... in nostram potestatem ... c-issemus.
c . part. perf. loco subst. compulsus,, -i m. ten, kto został ujęty siłą, jeniec; vi comprehensus, captivus
AKapSąd III p. 188 (a. 1516) : dormiunt nostri c-si, ductus est dnus Albertus per villam tanquam ursus.
Indicatur quo modo a. sq. abl. modi, v. gr. armis, oppressionibus sim. ( WŁODK. Op. p. 424 ; CodEp III p. 267, a. 1477 ;et saepius, cf. Th. III 2031,61), necessitate ( Lites I p. 434, a. 1326 et saepius, cf. Th. III 2031,67 sq. ). b. sq. per, v. gr. per censuram ecclesiasticam, litteras sim. ( KodKKr I p. 35, a. 1247 et saepius), per metum ( ArHist V p. 97, a. 1411) , per processum ( ArPrawn V p. 468, saec. XV medio ). Indicatur quam ad rem a. sq. acc. gerundii
AKapSąd III p. 343 (a. 1523) : petens eam ... exeundum de oppido c-i.
b. sq. inf. c. sq. ad, in c. acc. (saepissime c. gerundio). d. sq. in c. abl.
AKapSąd III p. 30 (a. 1467) : petens eum c-i in petitis extimatis.
e. sq. super c. abl.
ZapSądWp I p. 174 (a. 1403) : fideiussores ... astringit seu c-it ... super solucione pecuniarum.
f. sq. enuntiato finali (c. ut, ne).
N. c.
quatenus :
AKapSąd III p. 274 (a. 1500) : petens eosdem ... c-i, quatinus ... vitricos ... eligant.
2. odwieść od czegoś; pellere, depellere.
Constr. sq.
ab.
B. nękać, dręczyć, gnębić, niepokoić; affligere, vexare, angere
KodMp II p. 138 (a. 1276) : inter multas et arduas sollicitudines ... illud nos angit potissime, illud precipue nos c-it ... qualiter etc.
Locut.
dolore compelli i. q. affici
FormJ p. 45 : unde tanto vehemencius dolore c-or, quanto odiosum me vobis iam conspicio.
C. wywołać, spowodować coś; aliquid efficere.
N. sq.
ad :
DŁUG. Hist. III p. 239 : reginam ... pulvillo ori superiecto ad mortem c-ulit.
CALLIM. Hist. p. 237 : proximas arbores ad ruinam c-unt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)