Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COLLATIO

Gramatyka
  • Formycollatio, colacio, collacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I.
    • A. propr. propr. podanie (ręki)
    • B. transl.
      • 1. nadanie, darowizna
      • 2. iur. eccl. iur. t. t. nadawanie (lub prawo nadawania) godności zwł. kościelnych, beneficjów
      • 3. eccl.+ (gratiae, gloriae, sacramentorum) eccl. udzielanie (łaski, chwały, sakramentów św.)
  • II.
    • 1. zestawienie, porównanie
    • 2. obliczanie głosów przy wyborach
    • 3. + collationis auscultatioporównywanie odpisu dokumentu z oryginałem, kolacjonowanie
  • III.
    • 1. rozmowa
      • α. + Collationes Patrum tytuł dzieła Kasjana
      • β.
    • 2. narada
    • 3. + ad clerum) mowa, przemowa, kazanie
  • IV. składka pieniężna, danina
  • V. wspólny posiłek, zwł. wieczorny, kolacja
  • VI. iur. iur. nazwa części Autentyków

Pełne hasło

COLLATIO s. COLACIO s. COLLACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • Ha.
I.
A. propr. podanie (ręki); actus porrigendi (manum)
ARect I p. 68 (a. 1473) : muttuam preconuencionem inter se fecerunt per manuum c-em.
B. transl.
1. nadanie, darowizna; donatio, traditio, donum
KodWp I p. 46 (saec. XII) : a predecessoribus nostris ... subscriptas donationes seu c-es ... Ecclesie ... collatas.
KodMp I p. 9 (a. 1206) : super prediorum c-e.
Ita saepius. Cf. Th. III 1579,83 sqq.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 502 : c-o «podawanie».
N. constr.
a. sq. dat.
CodSil(M) II p. 102 (a. 1212) : decimarum c-em hospitali.
KodWp II p. 184 (a. 1299) : temporalium c-o ecclesiis.
Cf. Th. III 1579,82 sqq. b. sq. super :
AKapSąd III p. 287 (a. 1505) : c-em super heredem suum ... fecit.
2. iur. t. t. nadawanie (lub prawo nadawania) godności zwł. kościelnych, beneficjów; actus (vel ius) conferendi in aliquem (dignitates, praec. beneficia eccl. )
KodWp I p. 151 (a. 1234) : iuri ... in c-bus prebendarum Gneznensis ecclesie ... renuncio.
Ib. II p. 148 (a. 1298) : ad quem episcopumc-o villarum capituli pertinet.
KodKKr I p. 141 (a. 1302) : c-o eiusdem altaris ad capitulum Cracouiense debeat pertinere.
Syn.
donatio ( KodPol I p. 349, a. 1492), dispositio ( ArPrawn V p. 532, saec. XV) , ius patronatus ( KodMp III p. 84, a. 1352) , porrectio ( AKapSąd II p. 183, a. 1452) , praesentatio ( KodMp IV p. 35, a. 1391 et saepius), provisio ( KodKKr I p. 201, a. 1335 ;
KodPol I p. 349, a. 1492). Definitur a. gen. subi., praec. in formula de collatione alicuius:
ArPrawn I p. 14 (a. fere 1400) : ipsa ecclesia fuerit et sit de c-e dicti dni epi.
APozn I p. 391 (a. 1465) : pro comparendis ([i. e. comparandis) ]censibus altaris de c-e eorum.
Ib. II p. 185 (a. 1487) : altarista de c-e Strosbergkonum.
Ita saepius. b. sq. adi. , v. gr. ordinaria ( DŁUG. LibBen I p. 262 : altare ... c-is ordinariae), prima (
CracArt IV p. 105, a. 1439 : altarium ... primam c-em michi reservo).
N. locut.
aliquem ad collationem investire nadać komuś beneficjum; beneficium ad aliquem conferre
KodMp IV p. 227 (a. 1426) : ipsum Iohannem ad eandem nostram ... c-em in Rokitno dignemini inuestire.
Inde sensu latiore dicitur de
collatione scultetiae ( ArPrawn X p. 286, a. 1409) , officii vectationis vasorum ( LiegnUB p. 79, a. 1339), item per ellypsin vicecancellarii ( CALLIM. Sbign. p. 241 : ratus adesse occasionem virtutis ... ostentandae post c-em vicecancellarii), etiam decimarum:
StPPP III p. 20 (a. 1532) : earum decimarum c-em liberam esse (nisi leg. collocationem cf. contextum ).
3. eccl. udzielanie (łaski, chwały, sakramentów św.); communicatio (gratiae, gloriae, sacramentorum)
MARTIN. OP. Serm. fol. 164a : Christus sanctificauit ipsum Ioannem in vtero per gratiae c-em.
NIC. BŁ. Serm. I p. 10 : vna salus in liberatione paenae, alia in c-e gloriae.
Cf. id. Tract. fol. 65b et 66b.
Simili sensu
praemii:
DŁUG. Hist. I p. 225 : felicissima praestolatur pro catholicae fidei confessione consummatio in praemii c-e.
II.
1. zestawienie, porównanie; compositio, comparatio.
Additur
similitudinis ( CALLIM. Rhet. p. 58 ).
N. locut.
rationis rozumowanie; ratiocinatio
NIC. BŁ. Serm. II p. 285 : ouis ... non ex c-e rationis sed ex naturali instinctu ... iudicat.
2. obliczanie głosów przy wyborach; actus suffragiorum sententias computandi
KodWp II p. 377 (a. 1324) : c-e diligenti premissa, is in episcopum ... eligeretur ... in quem maior ... pars ... reperta foret ... consensisse.
StSyn IV p. 15 (a. 1420) : non habet locum c-o numeri ad numerum vel zeli ad zelum aut meriti ad meritum, fiet tamen ... c-o talis per eum, qui etc.
Ib. p. 17 : c-e habita ... in quem repertum fuit omnes ... in scrutinio consensisse (cf. Ztschr. XLIX p. 199, a. 1447).
3. porównywanie odpisu dokumentu z oryginałem, kolacjonowanie; actus exemplar descriptum cum archetypo comparandi
Lites I p. 408 (a. 1339) : facta diligenti c-e de dicto regestro ad presentes.
KodMp III p. 57 (a. 1345) : facta diligenti c-e de ipsa litera originali ad presens transscriptum recte concordare inueni.
Ita passim. Simili sensu collationis auscultatio :
Lites III p. 13 (a. 1414) : Casper ... peciit ... predictam ... copiam ad originales predictas literas collacionari, qui d(omi)ni ... c-is auscultationem de novo ... fecerunt diligenter.
III.
1. rozmowa; colloquium, sermonis commercium.
N. vocis explicationem
GŁOG. Alex. I fol. 8b : c-o ... venit a 'confero' quod hic capitur pro 'simul loqui' et sic c-o idem est quod loquutio.
N.
α. Collationes Patrum tytuł dzieła Kasjana; operis Cassiani inscriptio
NIC. BŁ. Serm. I p. 33 : hoc clare deducit beatus Anthonius in C-bus Patrum.
Cf. id. Tract. fol. 72a ; JAC. PAR. I p. 120 . ;
β. de dialogo scaenico
NIC. BŁ. Tract. fol. 22a : illis potest dari communio, qui licite et ornate interdum coram hominibus faciunt iocosam c-em verbis honestis.
Inde:
żart; iocus
AKapSąd III p. 352 (a. 1531) : aliqua proferre non ex animo, sed causa c-is.
Cf. Th. III 1579,57 sqq.
2. narada; consilium
CodSil II p. XXXI (a. 1385) : testis non habuit aliquam deliberationem vel c-em, super quibus depositurus est.
AGZ IX p. 27 (a. 1421) : habita ... super hoc matura deliberatione, sufficienti c-e et tractatu diligenti.
Additur
mutua ( ARect II p. 41, a. 1538) , consiliorum et rationum ( Dogiel I p. 185, a. 1530).
3. (praec. ad clerum) mowa, przemowa, kazanie; oratio, sermo
ArLit I p. 15 (a. 1421) : quilibet magistrorum ... c-em ... faciat, quantumcumque brevem solum, ut introducat thema.
NIC. BŁ. Serm. II p. 235 : fastidit eruditiones et c-es salutares.
Additur
sermonis:
SSrSil I p. 136 (a. 1482) : debebat tunc temporis fecisse c-em sermonis ad clerum.
Syn.
sermo ( ib. p. 257, a. 1482 ; JAC. PAR. II p. 205 ).
IV. składka pieniężna, danina; symbola, stips, contributio.
Additur
pecuniaria ( DŁUG. Hist. V p. 308 ) , annua ( MonVlad p. 7, a. 1480 ; AKapSąd III p. 236, a. 1480) .
V. wspólny posiłek, zwł. wieczorny, kolacja; convivium, cena, praec. vespertina
Ztschr. IV p. 287 (a. 1336) : II marcas annui census pro cervisia c-is.
RachJag p. 102 (a. 1389) : pro c-e dne regine et curiensibus suis.
Ita passim. Additur vespertina ( MPH IV p. 448, saec. XV medio ; AKapSąd II p. 827, a. 1522). ;
N. glossam Pol.
GLb p. 21 : c-o «vcztha».
Syn.
cena ( MPH III p. 400, saec. XII exeunte et saepius), propina ( AKapSąd III p. 274, a. 1500).
N. constr. sq.
in c. abl.
Concl. p. 163 (a. 1524) : ad baccalauriatum promovendus ... faciat ... moderatam c-em in zuccaro et regalibus.
Saepissime in locut.
α. collationem facere (cum aliquo: ZabDziej II p. 144, a. 1484 ; Concl. p. 163, a. 1524).
β. in collatione esse ( StPPP VII p. 549, a. 1498 ; ARect II p. 27, a. 1537) , sedere ( AKapSąd III p. 81, a. 1501 ; ib. p. 188, a. 1516) .
VI. iur. nazwa części Autentyków; excerptorum e Novellis Iustiniani pars
PH XLI p. 222 (a. 1480) : Autentica autem dividitur in IX c-es, et quelibet c-o habet plures rubricas.
Ad rem cf. A. Vetulani,O sposobie powoływania się na przepisy prawa rzymskiego in KH L p. 54 .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)