- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- Ha.
I.
propr.
A.
abstr.
1.
obchodzenie dookoła, otaczanie, okrążanie; actus circumeundi, ambitus,,
circumitio.
N.
α.
eccl. procesja; sollemnis sacrorum pompa
PommUrk III p. 393 (a. 1299) : item sermo non fiet, c-us non erit, sed aspersio aque.
LibProm p. XXII (a. 1406) : in vigilia Corporis Christi... et in octaua infra c-um.
Syn.
processio (
SSrSil IX
p. 175, a. 1466
;
CracArt V
p. 498,
a. 1517).
;
β.
iur. obejście posiadłości celem wyznaczenia lub sprawdzenia jej granic; actus fines bonorum ambiendi atque constituendi vel examinandi
ArHist IV p. 204 (a. 1265) : Martinus ... hereditatem ... uendidit... c-um sibi in eadem faciens.Cf. infra B 2 et AMBITUS I A I.
2.
chodzenie,krążenie, wędrowanie; actus ambulandi, in aliqua regione commorandi, peragratio.
3.
krążenie, obrót,(ciał niebieskich); motus, cursus (corporum caelestium).
N. locut.
sub solis circuitu
na całym świecie; in orbe terrarum
KodPol II p. 24 (a. 1240) : gesta, que sub solis c-u peraguntur, ab humana memoria ... elabuntur (cf. ArHist IV p. 291; DokKujMaz p. 183; KodMaz(K) p. 480).
Inde sensu latiore
anni
okres roku;
i. q. spatium..
B.
concr.
1.
krąg, okrąg, okrężna droga; ambitus,
orbis.
Saepius loco
adv.
in circuitu, in (per) circuitum
dookoła, w koło; circa, circum.
N. locut.
α.
mundi
świat; orbis terrarum
KlQu p. 40 (a. 1478) : attendens nullam rem in c-u orbis.
RFil X p. 142 (a. 1505) : «okrąg» c-us mundi.
β.
in imagine
cognationum :
CALLIM. Hist. p. 53 : iniuria ... in illum ipsum ... per quendam veluti c-um cognationum redeat.
2.
obręb, zasięg, granice; termini, fines.
N. locut.
sub uno circuitu:
KodWp II p. 22 (a. 1290) : eidem hereditati alias adiungentes ... sub uno c-u.
Simili sensu pl.
DŁUG. Hist. IV p. 715 : extra c-us urbis etiam casae aderant.
Syn.
ambitus terminorum:
CodSil(M) I p. 221 (a. 1202) : ambitum terminorum ... circuivi ... et c-um signis munivi.
N. locut.
in circuitu potentiae alicuius
(e
Vlg.
Ps. 127,,
2,
cf.
Tom. II
p. 20, a. 1512
;
ib. IV
p. 302
,
a. 1518) CIOŁ. Lib. I p. 14 : vestri ... filii tamquam nowellae oliuarum in c-u potencie vestre.
3.
otoczenie, okolica; loca circumiacentia.
Saepius in
locut.
adv.
in circuitu, (in) per circuitum
w okolicy, w pobliżu; prope, circumiectis in locis.
N. glossas Pol.
RFil XXV p. 154 (saec. XV) : super altare per c-um «ocolo oltarza».
Ib. p. 155 : per c-um ab inimicis «od ocolicznych nyeprzyaczelow».
4.
okrężne przejście, krużganek; porticus, peristylium
SSrSil II p. 203 (a. 1470) : c-um sive deambulatorium de lapidibus quadratis ... circa tectum ecclesie.
DŁUG. Hist. II p. 299: turrim rotundam ... habentem in summitate c-um et propugnacula. Visit. p. 588 (a. 1554) : in latere eiusdem vaporarii est c-us amplus.
II.
transl.
1.
okres w mowie; circumlocutio,
periodus.
2.
iur.
dilationum
et
abs.
:
zwłoka; dilatio
StSyn IV p. 10 (a. 1420) : causas ... subditis suffraganeorum suorum committere ... ut vitetur c-us.
CodSil XV p. 247 (a. 1443) : non ... servato dilacionum c-u seu processu dictam ... resignacionem ... rescindat.
DŁUG. Hist. V p. 641 : post multas dilationes et c-us.
3.
phil.
błędne koło w rozumowaniu; ratiocinandi circulus vitiosus qui dicitur
WŁODK. Den. p. 185 : probat idem per seipsum faciendo c-um et petendo principium.Cf. CIRCULUS II B 3.