- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- N.
KodPol I p. 176 (a. 1222) : civitatem et c-um Baroviensem.]
I.
gród; castellum
1.
miejsce obronne, twierdza; locus munitus, arx
CodEp III p. 498 (a. 1410) : c-a et fortalitia ... in ruinam perierunt demollita.
ArHist XI p. 440 (a. 1430) : cum pixidibus et balistis versus Camencz c-um proficiscens.
N. glossas Pol.
DŁUG. Hist. I p. 326 : barbari ... fabricato ... c-o, quod a Polonis «grodek» vocabatur ... latius ... vagabantur.
GLcerv p. 487 : c-um in singulari est domus muro aut vallo aut fossis vallata «zamek, gród, twierdza».
Syn.
arx (
AUnii
p. 199, a. 1569
et saepissime), munitio (
Lites I
p. 21, a. 1320).
N. nomina plurium locorum. e. g.
KodMp II p. 46 (a. 1230) : actum jn die beatj Seuerinj jn Nouo C-o.
KsgRachKr p. 205 (a. 1375) : Villani ... decani C-i nouj de Arro Italiae oppido.
2.
siedziba książęca, ośrodek administracji państwowej; ducis vel magistratuum, qui regnum administrant, sedes
KodPol I p. 4 (saec. XIII) : dux absolvit ... homines in premissis villis ... a c-orum edificio.
KodMp II p. 127 (a. 1268) : homines ... ab omni seruicio et solucione c-i reddimus immunes, ut nec «dan» neque «stan» ... soluere teneantur.
Dicitur
capitale (
Lites II
p. 122, a. 1412
;
CodEp I 1,
p. 3, a. 1384)
, principale (
CorpJP III
p. 6,
a. 1506)
, regale (
ib.
p. 325, a. 1515).
N. nomen plateae Cracoviae
KsgŁawKr p. 88 (a. 1372) : domus in platea c-i.
N.
służebność obowiązująca poddanych wobec grodu; servitus a subditis castro debita
KodWp I p. 82 (a. 1216) : omnes ville eorum ab hiis legibus absolute sunt ... a c-o, ab expedicione ... reparacione pontis.
KodUJ I p. 27 (a. 1400) : omnes ... scolares ... ab omnibus dationibus, solutionibus, passibus, pontibus, c-is ... eximimus.
3.
siedziba administracji gospodarczej;
magistratuum, qui rei oeconomicae alicuius regionis curam habent, sedes
AGZ XIV p. 90 (a. 1443) : tenuta seu c-um Camenecz resignari debuit.
4.
ośrodek administracji sądowej; locus, ubi ius dicitur
KodWp II p. 5 (a. 1288) : prefatam hereditatem ... facimus liberam ... a c-i citatione.
StPPP VIII p. 213 (a. 1387) : Cuchs ... litteram Sulconis iudicis de c-o habet ponere.
N. locut.
α.
castro astare
stawić się w sądzie; coram iudice compar ere (
KodMaz(K)
p. 208, a. 1222
;
KodPol I
p. 27, a. 1222),
simili sensu in castro terminum habere (
StPPP VIII
p. 445, a. 1398).
β. ad castrum aliquem dare (perducere, tradere) uwięzić kogoś; i. q. in custodiam (
TPaw VII
p. 304, a. 1423
;
AGZ XIV
p. 242, a. 1447
;
CorpJP III
p. 348,
a. 1518).
Item
castro offerre (
AKapSąd III
p. 355,
a. 1531)
, in castro detinere (
StPPP VIII
p. 369,
a. 1394)
, retinere (
AKapSąd III
p. 118, a. 1507)
.
Constr. ad
1—4
a.
sq.
nomine loci, v. gr. Gruddenczch, Zacroczin (
KodWp I
p. 2
. saec. XIII)
et saepius.
b.
sq.
adi.
loci, v. gr. Ligniczense (
LiegnUB
p. 25, a. 1313)
, Vilnense (
KodMp IV
p. 31, a. 1390)
, Cracoviense (
KsgŁawKr
p. 265,
a. 1394),
ita saepissime.
c.
sq.
gen.
loci, v. gr.
Cracoviae (
KodKKr I
p. 73, a. 1258
;
CracArt IV
p. 3, a. 1321).
d.
sq.
in
c.
abl. (
MPVat I
p. 64,
a. 1318—20
;
StPPP VIII
p. 623, a. 1398).
;
e.
sq.
de (
StPPP VIII
p. 514, a. 1398)
.
II.
pl.
1.
propr. obóz wojskowy; tentoria exercitus.
N. locut.
in castra contra aliquem exire
wszcząć z kimś wojnę; bellum cum aliquo inire
Dogiel I p. 21 (a. 1470) : Georgium ... cum adversus ... Hungariae regem ... in c-a exisset.
2.
meton.
a.
namiot; tentorium
RFil XVI p. 350 (a. 1428) : c-is «w namyotach».
RachWaw p. 350 (a. 1544) : pro 7 funibus ad c-a alias «namiotow».
b.
prima (secunda
sim.)
droga odbyta przez wojsko w ciągu jednego dnia; unius diei iter a militibus
factum.
3.
transl. legowisko zwierząt; animalium latibulum
HUSSOW. p. 17, v. 218 : communi c-a tuentur ope bisontes.Cf. Th. III 561,5.