Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CASTELLANIA

Gramatyka
  • Formycastellania, castelania, castillania
  • Etymologia castellanus
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. gród, zamek warowny
  • II.
    • 1. propr. propr. okręg grodowy, kasztelania
    • 2.
      • a. siedziba kasztelanii
      • b. mieszkańcy kasztelanii
  • III.
    • 1. urząd i godność kasztelana, kasztelania
    • 2. sąd kasztelański
  • IV. świadczenia i posługi na rzecz grodu

Pełne hasło

CASTELLANIA s. CASTELANIA s. CASTILLANIA, -ae f. (castellanus)
  • Dc.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. gród, zamek warowny; arx, castellum
GALL p. 457(= 116,14 M.): Bolezlavus ... victor Bohemiam prepedivit, ubi tribus diebus et noctibus comburrendo tres c-as unumque suburbium dissipavit.
II.
1. propr. okręg grodowy, kasztelania; territorium castro adiunctum
KodMp I p. 5 (a. 1191) : decime harum uillarum ... cum grano per totam c-am super homines ducales.
KodPol I p. 31 (a. 1228) : Cujaviensem episcopum in sylvis c-e Volboriensis ... plenarie restitui.
MPH III p. 68 (saec. XV) : Dobriniam et c-am Culmensem ei dedit.
Syn.
districtus ( PommUB p. 518, a. 1299 ; KodMaz(L) p. 92, a. 1379).
Constr. sq.
de :
KodWp II p. 2 (a. 1288) : in c-a de Nakel.
Cf. CASTELLANATURA CASTELLANATUS I CASTELLATURA I.
2. meton.
a. siedziba kasztelanii; caput castellaniae
JusPol p. 72 (saec. XIV) : decernimus, quod ad proximiorem c-am seu curiam c-ae, sive fuerit regalis sive alterius cujuscunque judicis, jumenta damnum passus depellendi habeat facultatem.
b. mieszkańcy kasztelanii; incolae castellaniae
KodWp II p. 40 (a. 1290) : ad edificacionem vel reparacionem castrorum... dum tota c-a eiusdem castri... compulsa fuerit.
III.
1. urząd i godność kasztelana, kasztelania; castellani munus dignitasque
CorpJP III p. 132 (a. 1510) : occasione praefatae c-ae per ipsum gerendae.
ArSang III p. 105 (a. 1513) : sibi c-am Vilnensem ... vacantem ... dedimus.
AKapSąd III p. 192 (a. 1517) : idem castellanus ex iniuncto sue c-e officio ... Gothardum ... citaverat.
Cf. CASTELLANATUS II.
2. sąd kasztelański; iudicium castellani
UrkBBr p. 67 (a. 1276): homines ecclesie citantur ad c-as.
PommUB p. 546 (a. 1303) : iusto iudicio ... obtinuit coram nostra c-a.
KodMp III p. 54 (a. 1343) : heredes de Lencza ... exemimus ab ... iurisdicione ... castellanorum et precipue a c-a Cracouiensi.
IV. świadczenia i posługi na rzecz grodu; tributa muneraque castellano praestari solita
PommUB p. 422 (a. 1290) : redimentes ... incolas dictarum villarum ab omnibus exactionibus et solucionibus ... ab ... c-iis et servitutibus universis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)