- Dc.
- BJ.
- A.
- N.
I.
gród, zamek warowny; arx, castellum
GALL p. 457(= 116,14 M.): Bolezlavus ... victor Bohemiam prepedivit, ubi tribus diebus et noctibus comburrendo tres c-as unumque suburbium dissipavit.
II.
1.
propr. okręg grodowy, kasztelania;
territorium castro adiunctum
KodMp I p. 5 (a. 1191) : decime harum uillarum ... cum grano per totam c-am super homines ducales.
KodPol I p. 31 (a. 1228) : Cujaviensem episcopum in sylvis c-e Volboriensis ... plenarie restitui.
MPH III p. 68 (saec. XV) : Dobriniam et c-am Culmensem ei dedit.
Syn.
districtus (
PommUB
p. 518,
a. 1299
;
KodMaz(L)
p. 92, a. 1379).
Constr. sq.
2.
meton.
a.
siedziba kasztelanii; caput castellaniae
JusPol p. 72 (saec. XIV) : decernimus, quod ad proximiorem c-am seu curiam c-ae, sive fuerit regalis sive alterius cujuscunque judicis, jumenta damnum passus depellendi habeat facultatem.
b.
mieszkańcy kasztelanii; incolae castellaniae
KodWp II p. 40 (a. 1290) : ad edificacionem vel reparacionem castrorum... dum tota c-a eiusdem castri... compulsa fuerit.
III.
1.
urząd i godność kasztelana, kasztelania; castellani munus dignitasque
CorpJP III p. 132 (a. 1510) : occasione praefatae c-ae per ipsum gerendae.
ArSang III p. 105 (a. 1513) : sibi c-am Vilnensem ... vacantem ... dedimus.
AKapSąd III p. 192 (a. 1517) : idem castellanus ex iniuncto sue c-e officio ... Gothardum ... citaverat.Cf. CASTELLANATUS II.
2.
sąd kasztelański; iudicium castellani
UrkBBr p. 67 (a. 1276): homines ecclesie citantur ad c-as.
PommUB p. 546 (a. 1303) : iusto iudicio ... obtinuit coram nostra c-a.
KodMp III p. 54 (a. 1343) : heredes de Lencza ... exemimus ab ... iurisdicione ... castellanorum et precipue a c-a Cracouiensi.
IV.
świadczenia i posługi na rzecz grodu; tributa muneraque castellano praestari solita
PommUB p. 422 (a. 1290) : redimentes ... incolas dictarum villarum ab omnibus exactionibus et solucionibus ... ab ... c-iis et servitutibus universis.