Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ALLOQUOR-1

Gramatyka
  • Formyalloquor, adloquor, aloquor
  • Etymologia -quutus sum
  • Odmiana -i, -cutus -quutus
Znaczenia
  • a. part. praes. perf.+ alloquiensalloqutus: allucutus:
  • b.
  • I.
    • A. propr.
      • 1. przemówić, odezwać się do kogoś (także o modlitwie)
      • 2. rozmawiać z kimś
    • B. transl. transl. Głosić, opiewać (o piśmie)
  • II. namawiać, usilnie nakłaniać
  • III. + monomachaliter salutare)wyzwać na pojedynek
  • IV. iur.+ iudicialiter wysuwać pretensje, roszczenia, występować sądownie przeciw komuś
    • 1. + aliquem (super, contra aliquem) pro aliqua re
    • 2. + aliquid:

Pełne hasło

ALLOQUOR s. ADLOQUOR s. . ALOQUOR, -i, -cutus (-quutus) sum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • A.
[
a. de forma: part. praes. alloquiens :
KH II p. 203 (saec. XV) : alloquiens cives.
[part. perf. alloqutus:
KodWp III p. 467 (a. 1378) : non ... compulsa ... nec alloquta.
PP III p. 159 (a. 1448) : alloqutus est se super
etc.; item allucutus:
KsgRachKr p. 70 (a. 1323): Vigelo ... allucutus fuit curiam.
b. saepissime sensu passivo usurpatur v. gr. KodWp III p. 467 (a. 1484) ; DŁUG. Hist. I p. 147 et alibi.]
I.
A. propr.
1. przemówić, odezwać się do kogoś (także o modlitwie); loquendo aliquem adire (etiam de oratione).
2. rozmawiać z kimś; colloqui cum aliquo
KH XLIX p. 351 (a. 1575) : a-tus sum imperatorem, qui mecum ... humanissime egit.
B. transl. Głosić, opiewać (o piśmie); declarare (de scriptis)
StPPP II p. 903 (a. 1495) : prout in se litterae lacius continent et a-untur.
Ib.
p. 919 (a. 1496) : sicut hoc ipse inscriptiones lacius canunt et a-untur.
II. namawiać, usilnie nakłaniać; hortari, persuadere.
Syn.
admonere ( ArHist X p. 368, a. 1564) ; compellere ( KodWp III p. 467, a. 1378 ; KodKWil I p. 319, a. 1471) ; ; flectere ( AKapSąd II p. 454, a. 1480) ; etiam decipere ( AGZ XIV p. 115, a. 1443).
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 353 (a. 1434) : nos a-itur «nąka».
N. locut.
blandiloquio a-i :
StPPP IX p. 50 (a. 1457) : Katherina ... non compulsa nec aliquo blandiloquio a-ta.
Constr.
a. abs.
b. sq. ad:
AKapSąd II p. 454 (a. 1480) : ad actum carnalem ... a-i et flectere.
ArHist V p. 176 (a. 1488) : est ... a-tus ad recipiendum copulam ecclesiasticam.
c. sq. pro:
ZabDziej III p. 312 (a. 1494) : Balczar ... a-batur ... Dorotheam pro contractu matrimonii, ut cum eo contraheret.
N.
alicui :
CodVit p. 815 (a. 1429) : dum ... nobis pro eadem causa a-retur instancius sua serenitas.
d. sq. enuntiato finali
ZapSądWp p. 200 (a. 1404) : Michael ... fuit per aliquos a-tus, quod non debuisset iurare.
ZabDziej II p. 164 (a. 1484) : fratrem ... a-i fraterne, ut non impediret ... proventus.
APozn II p. 224 (a. 1490) : a-ta, quatenus se huc … transferre … vellet.
III. monomachaliter et abs. wyzwać na pojedynek; ad duellum provocare (syn. salutare)
ŁASKI ComPriv fol. 185b : qui monomachaliter suum equalem salutare seu a-i voluerit.
Ib. fol. 186a : a duello etiam cedere potest, qui post meridiem a-tus fuerit; ... iudex etiam debet habere clipeum et gladium illi, super quem a-tum fuerit.
IV. iur. t. t. iudicialiter et abs. wysuwać pretensje, roszczenia, występować sądownie przeciw komuś; aliquid vindiciis petere, iure procedere contra aliquem.
Syn.
arrestare ( KsgŁawKr p. 5, a. 1366 ; PrzywKrak p. 12, a. 1381) ; impugnare ( KodWp III p. 704, a. 1397) ; impetere ( KodUJ I p. 19, a. 1394) ; infestare ( PomnLw I p. 4, a. 1382) .
1. aliquem (super, contra aliquem) pro aliqua re :
KodWp I p. 135 (a. 1233) : si Polonum Theutonicus pro causa qualicunque fuerit a-tus ... Polonus sciat se iure Polonico respondere debere.
KsgŁawKr p. 5 (a. 1366) : Nicolaus dimisit Johannetn ... liberum et solutum, promittens ipsum nullo ... tempore a-i seu aliqualiter arrestare.
Cf.
ib. p. 3. AGZ XII p. 224 (a. 1453) : Cola ... a-batur super nobil. Cvnradum ... pro homine Wolosz.
Cf.
ib. p. 216 (a. 1452). StPPP VI p. 166 (a. 1519) : mtas regia ... a-batur contra nobiles.
N. glossam Pol.
ZapSądWp p. 29 (a. 1400) : Sandivogius ... Vincentium prius a-tus fuisset, wlgariter «zamowil».
2. aliquid:
KsgRachKr I p. 70 (a. 1323) : Vigelo ... a-tus fuit ... domum ... quam ... tenet Petrus.
KodUJ I p. 19 (a. 1394) : Iosmannus ... praefatam domum literis ... aut aliter nunquam velit a-i seu impetere.
ŁASKI ComPriv fol. 188b : si vir bona iudicialiter a-itur.
N. sq. inf.
ZabDziej I p. 197 (a. 1526) : Felix a-batur sibi in almasio cameram edificare suo grosso.
Eodem sensu
se ad (super) aliquid :
PP III p. 159 (a. 1448) : Nicolaus ... a-tus est se super bona omnia ... Andree.
CorpJP III p. 443 (a. 1519) : emptus bos si fuerit furtivus et aliquis a-retur se ad illum.
N.
se a-i diuturnitatem powołać się na przedawnienie sprawy; praescriptionem causae praetendere
AGZ XIII p. 120 (a. 1442) : procurator ... incepit se a-i ad diuturnitatem; et ipsi dederunt literam legere, qua peraudita dixit procurator, quia quod prius fecisti cum ista litera, quia tamdiu pausasti.
Cf. ALLOCUTIO V ALLOQUIUM IV.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)