Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EXEMPLAR

Gramatyka
  • Formyexemplar, exemplare, exemplarium
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -is -ii
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. abstr. id quod ad imitandum proponitur.
    • 2. concr. res, ad cuius formam simile aliquid conficitur
    • 3. phil. idea, species, forma.
  • II.
    • 1.
      • a. imago (saec. XV).
      • a. litterae (praec. publicae) descriptae.
      • c. liber (saec. XV—XVI).
    • 2. transl.
      • a.
      • b.

Pełne hasło

EXEMPLAR s. EXEMPLARE, -is et EXEMPLARIUM, -ii n.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • N.
I.
1. abstr. (dobry) przykład, wzór (do naśladowania); id quod ad imitandum proponitur. Glossae Pol.
RFil XXIII p. 309 (saec. XV med.med) : e-ar «wszor, prziclad».
Ib. XXII p. 40 (saec. XV med.med) : ad e-ar «na wsrasz».
Iuxta posita
prototypum ( NIC. BŁ. Serm. II p. 353 ) , speculum ( DokMp I p. 391, a. 1414).
Additur
sequendi ( HUSSOW. p. 61, v. 12 : certum ... sequendi e-ar ... profer).
Constr. sq. gen. subi. vel obi. , v. gr.
caritatis ( WROCŁ. EpitConcl fol. d IVa) , (piae) devotionis ( KodMp II p. 135, a. 1275 et saepius), honestatis ( VHedv p. 516 ) , multarum virtutum ( KodMp IV p. 194, a. 1422) , vitae ( WROCŁ. EpitConcl fol. z Ia) .
N. inscriptionem libri Joannis Eremitani
Exemplar salutis ( AKapSąd II p. 228, a. 1461) .
2. concr. model, wzór; res, ad cuius formam simile aliquid conficitur, v. gr. crucis aureae (syn. monstra: AKap p. 32, a. 1536) , libri (syn. forma AKapSąd II p. 939, a. 1505).
3. phil. pierwowzór, idea; idea, species, forma.
Dicitur
increatum ( BYSTRZ. AnalPost fol. a VIIIb).
N. distinctionem
WROCŁ. Epit. fol. b IIb : forma dicitur exemplum secundum esse, quod habet in materia, e-ar secundum esse, quod habet in mente efficientis, ad cuius similitudinem fit in materia.
II.
1.
a. podobizna, obraz; imago (saec. XV).
a. odpis, kopia (zwł. dokumentu); litterae (praec. publicae) descriptae.
Syn.
copia ( DŁUG. LibBen I p. 429 et saepius), documentum KodKrak p. 194, a. 1436).
c. egzemplarz (książki); liber (saec. XV—XVI).
2. sensu latius transl. vice vocis documenti fungi videtur (ap. DŁUG. ).
a. dowód, świadectwo
Hist. IV p. 127 : in locum vetustiorum noviora sunt retexenda, ut ... extet tantae victoriae e-ar.
b. ostrzeżenie, przestroga:
ib. I p. 287 : Maslaus posteris, ne ... iniustum principatum usurpare contendant, ... esse poterit in docu mentum et e-r.
Ib. III p. 70 : rex aliquos ... cives ... in horrorem patrati sceleris, ut essent pro e-i et cautela futurorum... in patibulum... egit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)