Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECANUS

Gramatyka
  • Formydecanus, dechanus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. milit. decem militibus praepositus.
  • II. eccl.
    • 1. canonicus capitulo praepositus
    • 2. parochus, qui ab episcopo parochiis ali quot praefectus est
    • 3. + I—II collegio cardinalium Sanctae Romanae Ecclesiae praepositus
  • III. profesor facultati universitatis studiorum praepositus

Pełne hasło

DECANUS s. DECHANUS, -i m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
I. milit. dziesiętnik; decem militibus praepositus.
II. eccl. dziekan
1. prałat stojący na czele kapituły; canonicus capitulo praepositus
KodKKr I p. 2 (a. 1167) : facta est ... huius concambij confirmatio ... presentibus personis eiusdem ecclesię cathedralis Cracoviensis ... uiro uenerabili Lamberto d-o, Arnoldo archidiacono etc.
KodMp I p. 9 (a. 1206) : Petrus d-us Cracoviensis.
KodPol I p. 18 (a. 1207) : egoVisslaus, d-us Cracoviensis, consensj et subscripsj et sigillo capituli communivj fratribus consentientibus.
Ita saepe. Cf. DECANATUS I 1; DECANIA II.
2. proboszcz sprawujący nadzór z ramienia biskupa nad okręgiem złożonym z kilku parafii; parochus, qui ab episcopo parochiis ali quot praefectus est
CodSil V p. 155 (a. 1340) : universos ... archidyaconos ... archipresbiteros seu d-os ... in domino ... hortamur ... quatenus etc.
StSyn I p. 45 (a. 1436) : volumus ... ut singularum sedium d-i huiusmodi statuta ... habere procurent acopiata et infra alios duos menses singuli plebani a suis d-is sibi transcribere eadem studeant.
Ita saepe.
Syn.
archi presbyter ( et saepius). Additur ruralis ( StSyn III p. 50 et saepius), item foraneus ( ConcPol VIII p. 171, a. 1594). Cf. DECANATUS I 2 DECANIA I.
3. przełożony kolegium kardynałów w Rzymie; collegio cardinalium Sanctae Romanae Ecclesiae praepositus
Tom. XV p. 575 (a. 1533) : dominus cardinalis Fernesius... in urbe multum auctoritate valet et est collegii reverendissimorum dominorum cardinalium d-us.
Glossae Pol. et interpretationes ad I—II :
GLb p. 29 : d-us «dzyekan», est nomen dignitatis, quasi supra X canonicos constitutus; d-us, qui X viros habet sub se, sive in ecclesia sive extra, vel qui X militibus praeest vel clericis, «dzyesyąnthnyk».
III. dziekan, profesor stojący na czele wydziału uniwersyteckiego; profesor facultati universitatis studiorum praepositus
LibProm p. I (a. 1406) : per magistrum Erasmum ... pro tunc d-um arcium facultatis.
Ib. infra in decanatu eiusdem d-i sursum scripti plena magistrorum facta conuocacione.
Ita saepissime. Cf. DECANATUS II.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)