- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
I.
oszacowanie; actus aestimandi, census.
II.
1.
cenzura, nadzór, kontrola; inspectio, custodia, cura.
Constr.
a. sq.
gen.
obiectivo.
N. in imagine
castitatis :
AH IX p. 188 (saec. XV) : Casto Castae datur cura castitatis pro c-a.b. sq. supra :
Tom. VII p. 11 (a. 1524) : plebs ... c-am sibi supra consulatum et religionem usurpavit.Cf. Th. III 804,60 sq.
2.
władza (zwł. sądów
nicza), jurysdykcja; potestas, auctoritas, iurisdictio
KodWp IV p. 14 (a. 1295) : volumus, statuimus et regia c-a sanximus, ut etc.MARTIN. OP. Chr. p. 353 : duobus de papatu altercantibus ... canonica et imperiali c-a depositis (cf. DŁUG. Hist. I p. 270 ).
LiegnUB p. 142 (a. 1359) : vt ... redditus ... jurisdicione et c-a ecclesiastica repeti ... valeant.
3.
sankcja prawna, kara; animadversio,
poena.
Dicitur
iudicialis (
KodWp II
p. 315,
a. 1257)
, capitanei (
ArPrawn VI
p. 145, a. 1554)
,
ducalis potestatis (
KodWp I
p. 45, saec. XII exeunte
), regni Poloniae (
KsgGrWp II
p. 117,
a. 1400
:
quod est in c-is regni Poloniae;
cf. supra testi ... iurare non permisit pro eo, quod non esset dignus).
Syn.
animadversio (
KodWp I
p. 45,
saec. XII exeunte
), poena (
ArPrawn I
p. 17,
a. fere 1400
et saepius), sententia (
AKapSąd III
p. 183, a. 1515).
Praec.
ecclesiastica
ekskomunika, klątwa; excommunicatio, interdictus
KodWp II p. 32 (a. 1290) : impeditores solucionis eiusdem decime ... licebit eciam ipsi episcopo ... per c-am ecclesiasticam cohercere.
StSyn III p. 43 (a. 1320) : ad quam columbationem prestandam premissa monitione per c-am ecclesiasticam conpellantur.Ita passim. Simili sensu apostolica ( *CodSil(M) p. 37, a. 1133 et saepius), canonica ( *Lites II p. 245, a. 1238) item abs. ( Lites II p. 466, a. 1411 et saepius).
N. vocis explicationem
ArPrawn I p. 315 (a. 1553) : c-as ecclesiasticas hoc est excommunicationum sententias.Saepissime in formula sub censura ecclesiastica pod karą klątwy; sub excommunicationis poena( AKapSąd I p. 186, a. 1453 et passim), item per censuram ( *KodMp I p. 12, a. 1210 et saepius).
N. locut.
α.
censuram (in aliquem) exercere (
*KodWp I
p. 374, a. 1267.
Cf.
Th.
III 805,81 sqq.). Simili sensu
agere (
DŁUG. Hist. I
p. 363
)
, dare (
RHist III
p. 340, a. 1510)
,
emanare (
KodUJ II
p. 102, a. 1449)
, exsequi
(
KodMp IV
p. 449, a. 1446)
, extrahere
(
ib.
),
extendere (
DŁUG. Hist. III
p. 173
)
, ferre
(
id. LibBen I
p. 217
et saepius),
fulminare (
*Lites II
p. 466, a. 1411
et saepius), portare (pro aliqua re:
Visit.
p. 339, a. 1511)
, promulgare (
KodMp III
p. 191, a. 1365
;
AKapSąd III
p. 183, a. 1515)
, vallare (
Lites II
p. 337, a. 1413).
Item
aliquem censura concutere (
DŁUG. Op.
p. 533
)
, percellere (
id. Hist. I
p. 260
), per censuram coercere (
KodWp II
p. 32, a. 1290
et saepius), compellere (
StSyn III
p. 43, a. 1320
et saepius), compescere (
KodMp IV
p. 173, a. 1419)
, procedere (
KodPol I
p. 200, a. 1348).
Opp.
censuram tollere (
RHist III
p. 340, a. 1510)
, a censura absolvere (
AKapSąd III
p. 190, a. 1517).
β. censuram subire (
AKap Sąd III
p. 89, a. 1433
; cf. Th. III 805,84). Simili sensu pati (
LibBenP
p. 187, a. 1510)
sustinere
(
CorpJP III
p. 197, a. 1511
;
ArPrawn I
p. 315,
a. 1553)
, in censuram incurrere (
KodMp IV
p. 364,
a. 1440)
, censurae innodari (
StPPP X
p. 85,
saec. XV
;
AKapSąd III
p. 374, a. 1490)
, involvi (
ArPrawn I
p. 332, a. 1511)
, subiacere (
StPPP III
p. 29, a. 1532
;
ArPrawn VI
p. 145, a. 1554)
, se submittere (
AKapSąd II
p. 74, a. 1428)
.
III.
1.
sąd, rozeznanie, ocena; examinatio, aestimatio, iudicium.
Syn.
arbitrium (
Tom. V
p. 197,
a. 1520)
, cognitio (
CracArt V
p. 339, a. 1537)
.
Definitur gen. qualitatis, v. gr.
recti iudicii (
KodKKr II
p. 87, a. 1381
;
KodUJ II
p. 98, a. 1448)
;, philosophiae (
KlQu
p. 59, a. 1470).
N. constr.
a.
sq.
gen.
gerundii
KADŁUB. p. 20 : eligendi tandem c-am principis privatorum defferunt arbitrio.b. sq. de
ib. p. 43 : omnium de se a viris religiosis non ab assentatoribus exigens c-am Boleslaus.
2.
wyrok; sententia
KADŁUB. p. 213 : ubi eadem est racio, eadem est iuris c-a (cf. ChrMP p. 540).
PommUrk III p. 25 (a. 1287) : nouissimo examine districti Iudicis vnicuique reddentis secundum merita ... c-am.
N. glossam Pol.
GLb p. 18 : c-a, «osządzenye», juditium, sententia, «skazanye».
3.
nauka, nakaz, przepis; praescriptum, praeceptum, doctrina
MonDipl p. 138 (a. 1176) : iuxta fidei catholice c-am in Verbo Dei testificatus est.
KodPol IV p. 12 (a. 1393) : pena, quam contra tales iuris dictat c-a.Cf. Th. III 805,52 sqq.